درباره کتاب در زمانه ی پنج شاه
خاطرات حسن ارفع با توجه به موقعیت خانوادگی و مقام نظامی او از اسناد مهم تاریخ ایران در دوران پهلوی بود و حتی در مقطعی به ریاست ستاد کل ارتش رسید. خواننده ی هشیار باید توجه داشته باشد که سرلشکر ارفع این کتاب را در سال ۱۳۴۱ نوشته، یعنی زمانی که هنوز امیدوار بود به مقامات عالی نظامی برسد. همچنین او همیشه خود را سلطنت طلب و طرفدار خاندان پهلوی معرفی می کرد. بنابراین اظهارات او درباره ی وقایع شهریور ۱۳۲۰ و مرداد ۱۳۳۲ باید با نظر انتقادی نگریست. البته امروزه اسناد محرمانه ی بسیاری از آن دوران منتشر شده است که درک حقیقت آن وقایع را امکان پذیر می سازد. به هر تقدیر کتاب حاضر از اسناد مهم تاریخی به شمار می رود و شایسته بود در دسترس خواننده ی فارسی زبان قرار گیرد.
بخشی از کتاب در زمانه ی پنج شاه
رضاخان سردار سپه، وزیر جنگ و موثرترین چهره سیاسی ایران در آن زمان، می دانست که برای بازسازی کشور به پول نیاز دارد و پول را هم باید به شکل مالیات و عوارض گمرکی و غیره از مردم گرفت. اما مردم هرگز به پرداخت منظم مالیات های برابر به دولت مرکزی عادت نداشتند. از زمان انقلاب مشروطه و جنگ جهانی اول به بعد، اصولا عده ی بسیار اندکی مالیات پرداخته بودند. برای مجبور کردن مردم به پرداخت مالیات، توسل به زور ضروری می نمود، اما دولت تنها معدودی نیروی انتظامی داشت که آن ها هم اسلحه و تجهیزات درستی نداشتند و چند ماه می شد که حقوقشان به تعویق افتاده بود. در سال ۱۳۰۰، در سراسر ایران پهناور تنها حدود دوازده هزار ژاندرم یافت می شد که در سطح کشور پراکنده بودند و تعدا قزاق ها هم، با احتساب نیروهای بریگارد مرکزی که به تازگی تشکیل شده بود، به هفت هزار نفر می رسید. اسلحه و تجهیزات آن ها، شامل تفنگ و تعداد محدودی مسلسل و چند عراده ی توپ، یکدست نبود و ذخیره ی مهماتشان هم بسیار محدود بود. این نیروهای دولتی فقط بر پایتخت و نواحی اطراف آن تسلط داشتند و باقی نواحی کشور در دست ایلات و عشایر و سایر عناصر مهارگسیخته بود.
طرفین تخاصم جنگ جهانی اول ایلات ایران را مسلح و تجهیز کرده بودند تا در نبردهای خود از آن ها همچون نیرویی کمکی بهره گیرند. چندین هزار تفنگ انگلیسی در کوت العماره به دست ترک ها افتاده و به غیرنظامیان عرب واگذار شده بود تا در جنگ با انگلیس از آن ها استفاده کنند. عرب ها هم آن تجهیزات را به ایلات و عشایر جنوب ایران فروخته بودند. علاوه بر این ها، بیش از یکصد هزار تفنگ، تعداد زیادی مسلسل و حتی چندین عراده توپ کوهستانی همراه با انواع و اقسام تجهیزات نظامی متعلق به روس ها در انبارهای مهمات تبریز و شرفخانه رها شده بود. سربازان لشکرهای منحل شده نیز، قبل از بازگشت به روسیه، بخشی از این تجهیزات را به مردم فروخته بودند. بیش تر نواحی ایران در آن زمان در دست جنگ سالاران کوچک و بزرگ از جمله حکمرانان، خان ها یا روسای ایلات و راهدارانی که در بخش های بزرگی از کشور به شیوه ای کاملا خودسرانه حکومت می کردند، دولت مرکزی را نادیده می گرفتند و حتی گاه مستقیما با قدرت های بیگانه ارتباط برقرار می کردند. …
کتاب در زمانه ی پنج شاه به قلم حسن ارفع و ترجمه ی مانی صالحی علامه در نشر ماهی به چاپ رسیده است.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.