کتاب حسابداری صنعتی ۲ – عالی ور (نشریه ۱۷۷ سازمان حسابرسی)

کتاب حسابداری صنعتی (جلد دوم) «نشریه ۱۷۷ سازمان حسابرسی» تالیف عزیز عالی ور توسط نشریه سازمان حسابرسی به چاپ رسیده است.

حسابداری صنعتی اساساً دارای سه حوزه بحث اصلی به شرح زیر می باشد:

• هزینه یابی محصولات و سیستم های هزینه یابی، نظیر سیستم هزینه یابی مرحله ای و سیستم هزینه یابی سفارش.
• به کارگیری اطلاعات مرتبط با هزینه ها برای برنامه ریزی و ارزیابی عملکرد، نظیر بودجه بندی فعالیت ها و تحلیل انحراف هزینه ها از استاندارد های مربوط.
• هزینه یابی برای تصمیم گیری های نامکرر، نظیر تصمیمات قیمت گذاری و تصمیم گیری درباره طرح های سرمایه ای.

کتاب “حسابداری صنعتی (جلد دوم: هزینه یابی، ارزیابی عملکرد و تصمیم گیری)” کتابی است که به حوزه های هزینه یابی محصولات، ارزیابی عملکرد و اندکی نیز به حوزه تصمیم گیری می پردازد.

مطالب این کتاب گویا، روشن و گام به گام برای مخاطبان (دانشجویان رشته حسابداری و سایر رشته های مرتبط و حتی بعضاً غیر مرتبط به شرط اینکه درس حسابداری صنعتی ۱ را گذرانده باشند و هم چنین حسابداران) به رشته ی تحریر درآمده و از طریق تنظیم و ارائه ی جداول محاسباتیِ گوناگون و نمودار های مختلف قابلیت درک مطالب را برای مخاطبین افزایش می دهد.

گفتنی است که در انتهای فصول، ابتدا نکات اصلی هر فصل به شکل خلاصه و مفید وجود دارند تا برداشت کلی از مطالب تسهیل گردد و سپس تمرین ها و مسائل متنوع و گوناگون ارائه می شود که برگزیده و جزء سئوالات  و مسائل امتحانی مراجع حرفه ای و دانشگاهی می باشند.

فصل هفت روش های مختلف تخصیص هزینه های مشترک بین محصولات مشترک و شیوه های گوناگون برخورد حسابداری با محصولات فرعی را شرح می دهد.

فصل هشت سیستم هزینه یابی استاندارد همراه با تحلیل انحرافات را به صورت جزء به جزء و دقیق ارائه می کند.

فصول نه و ده مخاطب را با ارتباط بین هزینه ها، حجم فعالیت و سود، تحلیل های سربه سر و رویکرد هزینه یابی متغیر یا مستقیم در برابر رویکرد هزینه یابی جذبی یا کامل آشنا می کند.

بخشی از کتاب حسابداری صنعتی ۲ عالی ور (نشریه ۱۷۷)

فصل هفتم: تخصیص هزینه های مشترک: هزینه یابی محصولات مشترک

تخصیص هزینه های مشترک

ناتوانی در ردیابی مستقیم هزینه های مشترک با محصولات مشترک به معنای این نیست که هزینه یابی مشترک را نمی توان یا نباید به محصولات مشترک تخصیص داد. هزینه های مشترک تا میزانی که از نوع هزینه های ساخت محسوب می شوند دست کم طبق اصول و ضوابط حسابداری مالی  و به خاطر مقاصد گزارشگری مالی برون سازمانی، باید به محصولات مشترک تخصیص داده شوند. علاوه بر این، در قرارداد های مبتنی بر بهای تمام شده به اضافه چند درصد که مسئله باز پرداخت هزینه های انجام شده را به دنبال دارد، تخصیص هزینه های مشترک نیز از ضروریات است.

برای تخصیص هزینه های مشترک به محصولات مشترک راه های گوناگونی وجود دارد.

مثلاً در یک پالایشگاهی که نفت خام به محصولات مشترک متعدد نظیر بنزین، سوخت جت، نفت سفید، گازوئیل، مازوت، قیر و امثال آن ها تفکیک می شود، هزینه هر بشکه نفت خام به اضافه ی هزینه های پردازش آن را می توان بر مبنای شاخص های عینی (نظیر وزن و حجم) یا ارزش نسبی فروش یا ارزش خالص بازیافتنی محصولات مشترک بین این محصولات تخصیص داد. اگرچه راجع به شیوه و آثار  به کار گیری هریک از این رویکرد ها در ادامه به تفضیل بحث شده است، اما نکته مهم که لازم است در اینجا به آن اشاره شود این است که چون هر شیوه ای که برای تخصیص هزینه های مشترک به کار گرفته شود، کاملا اختیاری است، بنابراین، در کارگیری نتایج حاصل از اجرای هریک از این شیوه ها در برخی تصمیم گیری ها از جمله تصمیم گیری راجه به فروش یا پردازش بیشتر برخی از محصولات، باید به شدت دقت شود.

چرا هزینه های مشترک تخصیص می یابند؟

هزینه های مشترک به دلایل گوناگون تخصیص می یابند. یکی از دلایل این تخصیص تعیین هزینه های دوایر و قسمت ها به خاطر اندازه گیری عملکرد مدیران این دوایر و قسمت هاست. بسیاری از شرکت ها، برای جبران خدمات و زحمات مدیران و سایر کارکنان خود از سودآوری دوایر و قسمت ها به عنوان مبنای ارزیابی عملکرد آنان استفاده می کنند. هنگامی که مواد اولیه یگانه ای از طریق پردازش در دوایر تولیدی به محصولاتی تبدیل می شود که توسط دوایر گوناگون به فروش می رود، هزینه این مواد و پردازش آن در فرآیند های مشترک ساخت باید به محصولات مربوط سرشکن شود.

تخصیص هزینه های مشترک برای ارزشیابی موجودی ها و به منظور جبران خسارت وارده توسط شرکت های بیمه بر اثر سوان طبیعی نیز سودمندی دارد.