کتاب جامع کنکور جامعه شناسی پایه مشاوران

برشی از متن کتاب

فصل اول – فرهنگ جهانی

درس اول – جهان فرهنگی

جهان انسانی

جهان انسانی به دو بخش فردی و اجتماعی تقسیم می شود ؛ بخش فردی آن به زندگی شخصی ، ابعاد ذهنی ، اخلاقی و روانی انسان ها ، دانسته ها ، تجربیات و خلقیات ویژه انسان ها مربوط میشود. ( جهان ذهن )

بخش اجتماعی جهان انسان ، زندگی اجتماعی انسان ها را در بر می گیرد که سهم قابل توجهی از آن مربروط به هویت فرهنگی آنها می شود. این بخش محصول آگاهی و عمل مشترک انسان هاست. ( جهان فرهنگ )

بین دو بخش ذهنی و فرهنگی جهان انسانی تناسب هماهنگی وجود دارد. هر فرهنگی نوعی خاص از عقاید و خصوصیات ذهنی را در افراد پدید می آورد و بههمان نوع ، اجازه ی بروز و ظهور می دهد. هرنوع عقیده و اخلاقی نیز جویای فرهنگی متناسب با خود است.

جهان تکوینی ( انسان در پدید آمدن آن نقشی ندارد)

تمامی پدیده های جهان هستی ، محصول زندگی انسان نیستند. در مقابل جهان انسان می توان از جهان دیگری نام برد که از آن به جهان تکوینی یاد می شود. این جهان ، پیش از انسان و مستقل از خواست و اراده انسان وجود دارد. مثل کوه ، جنگل ، حیوانات ، تغییر فصول ، قانون جاذبه و …

برخی جهان تکوینی را به طبیعت محدود می کنند و با تقسیم جهان انسانی به دو جهان ذهنی و فرهنگی از سه بخش سخن می گویند: جهان طبیعت ، جهان ذهن ، جهان فرهنگ

ولی از دیدگاه متفکران مسلمان ، جهان تکوینی را به دو جهان طبیعت و فوق طبیعت تقسیم می کنند و به این چهارجهان معتقد هستند.

تعامل جهان های ذهنی ، فرهنگی و تکوینی

رابطه جهان ها را با هم می توان با چند دیدگاه زیر بیان نمود:

دیدگاه اول : برخی جهان تکوینی را به جهان طبیعت محدود می کنند و جهان طبیعت را مهم تر از جهان ذهنی و جهان فرهنگی می دانند. در این دیدگاه ذهن افراد و فرهنگ نیز هویتی طبیعی و مادی دارند و علوم مربوط به آنها نظیر علوم طبیعی است. این گروه بین علوم طبیعی و علوم انسانی تفاوتی قائل نیستند. ( دیدگاه سکولاریست )

دیدگاه دوم : گروهی دیگر جهان فرهنگی را مهم تر از جهان ذهنی و تکوینی می دانند. این گروه جهان ذهنی و فردی افراد را تابع فرهنگ می دانند و جهان تکوینی را نیز ماده ی خامی برای دخل و تصرف فرهنگ ها و جوامع مختلف می دانند.

دیدگاه سوم : رویکرد کسانی است که جهان فرهنگی ، جهان ذهنی و جهان تکوینی را مهم و در تعامل با یکدیگر می دانند. قرآن کریم از این دیدگاه دفاع می کند. در نگاه قرآنی جهان تکوینی محدود به جهان طبیعت نیست ، برای جامعه و فرهنگ جایگاه ویژه ای قائل است ، از زندگی و مرگ امت ها سخن می گوید و به جهان فردی افراد اهمیت می دهد.

از منظر قرآن هرگاه انسان اخلاق الهی داشته باشد ( اشاره به بخش فردی ) و جامعه نیز از فرهنگی توحیدی برخوردار باشد ( اشاره به بخش اجتماعی ) آنگاه جهان تکوینی درهای برکات خود را به روی انسان ها می گشاید .