کتاب شیمی 3 دوازدهم [12] نشر الگو (جلد دوم)

درباره‌ی کتاب شیمی 3 دوازدهم [12] نشر الگو (جلد دوم)

کتاب حاضر با توجه به آخرین تغییرات کتاب درسی و بر اساس توالی و محتوای فصول سوم و چهارم آن نوشته شده است. هدف از تألیف آن، آموزشی اصولی و عمق‌بخشی به یادگیری دانش‌آموزان اعلام شده تا آنان را در کسب نتایج مطلوب در امتحانات، خصوصاً کنکور یاری دهد. برای هر فصل، در ابتدا خلاصه‌ای از محتوا بیان شده تا مخاطب را در جریان آنچه خواهد خواند، قرار دهد. در ادامه درس‌نامه‌های منسجم و مدونی که حاوی خلاصه‌ای از محتوای درسی‌اند؛ ارائه شده است.

این درس‌نامه‌ها، به اختصار به تشریح و تبیین مفاهیم، مباحث و نکات درسی در قالب نمودارها و کادرهای جداگانه‌ای پرداخته‌اند به طوری که به سبب این طبقه‌بندی، مطالب بهتر در ذهن مخاطب جای گیرند و آموزشی صحیح اتفاق بیفتد. با توجه به زیرفصل‌های موجود در کتاب درسی، برای هر مورد، سؤالات تستی تألیفی فراوانی به چشم می‌خورد به طوری که تمام مباحث آموزشی، تصاویر، خودآزمایی‌ها و… کتاب درسی را پوشش داده‌اند. با پاسخ‌گویی به این تست‌ها ضمن مرور مطالب، آموخته‌های فرد نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و به این ترتیب تسلط خوبی بر مباحث به دست می‌آورد.

ارتباط هر سؤال تألیفی با کتاب درسی بیان شده تا در صورت نیاز مراجعه به آن قسمت صورت پذیرد. علاوه بر اینها، سؤالات کنکوری سال‌های گذشته مرتبط با هر زیر موضوع گردآوری شده تا دانش‌آموز با این گونه تست‌ها نیز آشنایی یابد. به ازای هر چند زیرفصل، سؤالات ترکیبی گنجانده شده و در آن تست‌هایی از ترکیب موضوعات مختلف طراحی شده تا مخاطب به تسلط بیشتری بر محتوا دست یابد. هم‌چنین پایان هر فصل نیز سؤالات ترکیبی از کل محتوای فصل وجود دارد تا ضمن به چالش کشیدن دانسته‌های فرد، باعث مرور مباحث گردد. سؤالاتی که مهم‌اند و پاسخ‌گویی به آنها نیازمند توجه بیشتری است، با علامتی متمایز شده‌اند. ضمن اینکه تست‌ها در سطوح آسان، متوسط و دشوار‌اند و این سطح‌بندی در قسمت پاسخ‌نامه قابل مشاهده می‌باشد.

سؤالات دیگری با عنوان «سؤالات سطح دوم» بنا بر نیاز دانش‌آموزان تلاش‌گر و سخت‌کوش وجود دارد که عامل مهمی در یادگیری عمیق‌تر محسوب می‌شوند. بخش بعدی پس از تست‌ها، به آموزش تفصیلی مطالب و بیان نکات کنکوری پرداخته که تحت عنوان «کلاس درس» به چشم می‌خورند، در انتهای این بخش‌ها، جمع‌بندی مطالب نیز بیان شده تا یاری رسان دانش‌آموز در دوره سریع و راحت دروس باشد. پاسخ‌نامه‌های تشریحی نیز علاوه بر بیان گزینه صحیح، نکات مهمی پیرامون پاسخ‌دهی به هر سؤال را بیان کرده و به این شکل، مطالب برای چندمین بار مرور شده و با ماندگاری بیشتری در ذهن جای می‌گیرند.

بخشی از کتاب شیمی 3 دوازدهم [12] نشر الگو (جلد دوم)

34. کلاس درس: فلزها عنصرهایی شکل‌پذیر با جلایی زیبا

مواد از جمله فلزها همواره برای زندگی انسان و ادامه آن ضروری و ارزشمند بوده‌اند به طوری که تمدن‌های آغازی نیز براساس گستره کاربری آن‌ها نام‌گذاری شده‌اند. در این کلاس درس ضمن یادآوری مطالبی که در شیمی یازدهم در مورد فلزها آموختیم به بیان مطالب جدیدی نیز می‌پردازیم.

دوره سنگ، دوره برنز، دوره آهن

1- انسان‌های اولیه اغلب ابزارها و وسایل مورد نیاز خود را از سنگ می‌ساختند، به همین دلیل اولین دوره مهم در استفاده از مواد را دوره سنگی می‌نامند. پس از این دوره انسان‌ها با کشف فلزهای مختلف رو به استفاده از این فلزها آوردند که اولین فلز مورد استفاده آنها مس و آلیاژی از مس و قلع یعنی برنز بود. به همین دلیل دوره استفاده از این فلزها را دوره برنزی می‌نامند. پس از دوران برنزی نیز استفاده از آهن رایج شد. به همین دلیل این دوره را دوره آهن می‌نامند.

2- در دوره برنز و سپس آهن جوامع دچار دگرگونی و رشد چشمگیری شدند البته این عنصرها هنوز هم کلید رشد، گسترش و ارتقای کیفیت زندگی به شمار می‌روند.

فلزها در جدول دوره‌ای عناصر

فلزها که بخش عمده عنصرهای جدول دوره‌ای را تشکیل می‌دهند، به طور معمول در سمت چپ و مرکز جدول قرار دارند. عنصرهایی که در هر چهار دسته s، p، d و f قرار دارند اما رفتارهای فیزیکی و شیمیایی متنوعی دارند.

فلزهای جدول دوره‌ای عنصرها شامل موارد زیر می‌شوند:

1- تمام عنصرهای دسته s (فلزهای قلیایی و قلیایی خاکی) به جز هیدروژن (H و He)

2- تمام عنصرهای دسته d و f (عنصرهای واسطه) مانند تیتانیم (Ti)، کروم (Cr)، آهن (Fe) و اورانیم (U).

نتیجه: تمام عنصرهای گروه 1 تا 12 جدول دوره‌ای عنصرها (به جز هیدروژن و هلیم) فلز هستند.

3- تعدادی از عناصر دسته p نیز فلز هستند. این فلزها عبارت‌اند از:

الف) عناصر گروه 13 به جز بور (B). (بور یک شبه فلز است).

ب) در بین عناصر گروه 14 فقط قلع (Sn) و سرب (Pb ) فلز هستند.

پ) در گروه 15 فقط یک فلز حضور دارد که نام آن بیسموت (Bi) است.

توجه. نافلزها به طور عمده در سمت راست جدول دوره‌ای قرار دارند. در واقع به جز هیدروژن و هلیم که نافلزهایی در دسته s (سمتچپ جدول قرار دارند) هستند. بقیه نافلزها در دسته p (سمت راست جدول) قرار دارند.

رفتار فیزیکی فلزها

رفتارهای فیزیکی فلزها شامل موارد زیر است:

1- رسانایی گرمایی و الکتریکی بالایی دارند.

2- جلاپذیر هستند و سطحی براق و درخشان دارند. به طوری که وقتی آنها را برش می‌زنیم یا صیقل می‌دهیم سطحی براق پیدا می‌کنند.

3- قابلیت چکش‌خواری دارند به طوری که بر اثر ضربه خرد نمی‌شوند و فقط تغییر شکل می‌دهند.

4- خاصیت شکل‌پذیری دارند (مانند قابلیت ورقه و مفتول شدن، که می‌توان از آنها سیم و کابل تهیه نمود.)

5- فلزات و یا آلیاژهای آنها از استحکام بالایی برخوردار هستند، به همین دلیل در ساخت پل‌ها و سازه‌های ساختمانی از آنها استفاده می‌شود.

6- چگالی اغلب فلزها زیاد است.

7- در دمای اتاق (دمای 25 C) تمام فلزها جامد هستند. به جز جیوه (Hg) که یک فلز واسطه است و در دمای اتاق به صورت مایع است.

8- نقطه ذوب و جوش اغلب فلزها بالا است.

توجه: الزاماً همه فلزها تمام ویژگی‌های بالا را ندارند. به عنوان مثال فلزهای گروه اول آن‌چنان نرم هستند که با چاقو بریده می‌شوند.

رفتار فیزیکی فلزها ⟵ داشتن جلا، رسانایی الکتریکی، رسانایی گرمایی، شکل پذیری و چکش خواری

کتاب تست شیمی دوازدهم جلد 2، به قلم مسعود جعفری و روح‌الله علیزاده در نشر الگو به چاپ رسیده است.