کتاب شیمی یازدهم مبتکران (جلد دوم)

درباره‌ی کتاب شیمی یازدهم بهمن بازرگانی (جلد دوم)

کتاب شیمی یازدهم مبتکران (جلد دوم)، با هدف ایجاد آمادگی در مخاطبان برای کسب نتایج مطلوب در کنکور نگاشته شده است. محتوای آن برگرفته از کتاب درسی بوده و فصل‌های دوم و سوم را در بردارد. برای هر یک از موضوعات و مباحث درسی، تعدادی سؤال تستی در سطوح 4 گانه آسان، متوسط، سخت و خیلی سخت در نظر گرفته شده تا آموخته‌های دانش‌آموزان را در سطوح مختلف به چالش کشیده و آمادگی مناسب را در آنان ایجاد نماید. لازم به ذکر است که دسته بندی تست‌ها به این شکل در بخش پاسخ‌نامه مشخص شده تا دانش‌آموز بدون آگاهی از این موضوع به تست زنی بپردازد.

در کتاب حاضر دسته‌بندی دیگری نیز برای سؤالات وجود دارد که بر اساس میزان فرصت مخاطب برای پرداختن به کتاب، صورت گرفته است. در کنار سؤالاتی که علامت (V.I.T) به چشم می‌خورد مخاطب ملزم به پاسخ‌گویی به آنها است، زیرا این تست‌ها دارای درجه اهمیت بالایی هستند. برخی سؤالات نیز با عنوان (دسا) متمایزند که شامل تست‌هایی‌اند که دارای درجه دوم اهمیت هستند. مخاطبانی که وقت بیشتری برای پاسخ‌گویی دارند، این تست‌ها را انجام می‌دهند.

دسته سوم سؤالات نیز بدون علامت بوده و مختص زمانی است که دانش‌آموز به دور از دغدغه کمیِ فرصت، قصد تکرار و تمرین مباحث را دارد. این دسته‌بندی‌ها باعث می‌شوند که طیف وسیع‌تری از افراد، مخاطب کتاب قرار گیرند و استفاده بهینه‌تری از این اثر را داشته باشند، زیرا مخاطبان با سطح دانش و معلومات متفاوت و با توجه به زمانی که در اختیار دارند، این کتاب را مورد استفاده قرار می‌دهند. در پاسخ‌نامه‌ها، علاوه بر معرفی گزینه صحیح هر سؤال، نکاتی مهم و لازم پیرامون تست مورد نظر، بیان شده است.

بنا به تناسب و در صورت لزوم، مفاهیم و مباحثی از درس در بخش‌های جداگانه‌ای با عنوان «ایستگاه درسی و نکته» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این ایستگاه‌ها که حکم درس‌نامه را دارند، نکات کلیدی مفاهیم و راه‌کارهای تست‌زنی را در خود جای داده‌اند. هم‌چنین گاهی مطالب این قسمت‌ها در قالب مناظره بین دانش‌آموز و معلم صورت گرفته و گاه مفاهیم در قالب طرح‌های آموزشی کارتونی تبیین شده‌اند که در خور توجه می‌باشند و از ویژگی‌های قابل توجه کتاب حاضر به شمار می‌آیند.

چنانچه پاسخ‌های صحیح دانش‌آموزان در «آزمون‌های چکاپ» موجود در کتاب، به بالای 60 درصد برسد، نشان دهنده توجه به تست‌ها و پاسخ‌نامه آنهاست که حاکی از موفق بودن وی در استفاده از کتاب پرسش‌های چهار گزینه‌ای شیمی یازدهم می‌باشد. هم‌چنین با پرداختن به آزمون‌های جامع که دربردارنده مباحثی از کل کتاب‌اند، ارزیابی کلی از دانش و معلومات مخاطب به دست می‌آید.

بخشی از کتاب شیمی یازدهم بهمن بازرگانی (جلد دوم)

چند تعریف اولیه ولی اساسی!

در این ایستگاه واژه‌هایی را توضیح خواهیم داد که حالا حالاها ول‌تان نمی‌کنند و تا آخر فصل با شما هستند، پس بهتر است با آنها مهربان باشید!

پتروشیمی (گرما شیمی): شاخه‌ای از شیمی است که به بررسی کمی و کیفی گرمای واکنش‌های شیمیایی، تغییر آن و تأثیری که بر حالت ماده دارد می‌پردازد.

در واقع می‌توان گفت که ترموشیمی وظایف زیر را به عهده دارد:

– بررسی کمی (عددی و محاسباتی) گرمای واکنش‌های شیمیایی

– بررسی کیفی (تحلیلی) گرمای واکنش‌های شیمیایی

– عوامل تغییردهنده گرمای واکنش‌های شیمیایی

– تأثیر گرمای واکنش بر حالت ماده

سامانه: بخشی از جهان است که برای مطالعه ترموشیمی انتخاب می‌شود.

محیط: بقیه جهان پیرامون سامانه مورد نظر را محیط می‌نامیم.

برای نمونه اگر یک بشر حاوی محلول هیدروکلریک اسید را برای مطالعه ترموشیمی انتخاب کنیم به به اصطلاح می‌گوییم این بشر، سامانه و بقیه جهان پیرامون آن محیط است. البته در عمل فقط بخشی از جهان که با سامانه در ارتباط نزدیک است را به عنوان محیط در نظر می‌گیریم. برای نمونه اگر بشر حاوی محلول هیدروکلریک اسید را سامانه در نظر بگیریم، اتاق یا آزمایشگاهی که بشر در آن واقع شده است نقش محیط را خواهد داشت.

یک قرارداد مهم: به طور قراردادی چنانچه گرما (Q) از سامانه به محیط منتقل شود، آن را منفی و اگر گرما (Q)  از محیط به سامانه منتقل شود علامت آن را  مثبت در نظر می‌گیریم.

آقا اجازه! می‌شود در این مورد بیشتر توضیح دهید؟

نه نمی‌شود! قرارمان این بود که در این ایستگاه فقط به تعریف واژه‌ها بپردازیم بنابراین نمی‌خواهم وارد جاده خاکی شوم! البته نترسید در ایستگاه‌های بعدی مطلب فوق را حسابی توضیح خواهیم داد و اشکال شما برطرف خواهد شد.

انرژی پتانسیل یا انرژی نهفته شده: به مجموع انرژی‌های ذخیره‌شده در یک ماده گفته می‌شود که وابسته به نیروهای نگه‌دارنده ذره‌های سازنده آن است.

ببخشید منظورتان از «نیروهای نگهدارنده» چیست؟

همان طور که می‌دانید یک ماده می‌تواند از مولکول‌ها، اتم‌ها و یا یون‌های گوناگونی تشکیل شده باشد که توسط نیروهای گوناگون (مانند نیروهای واندروالسی، پیوند هیدروژنی، پیوند کووالانسی و پیوند یونی) کنار یکدیگر نگه داشته شوند. از طرفی در ساختار هر یک از اتم‌ها و یون‌ها تعدادی الکترون وجود دارند که با فاصله معینی در اطراف هسته نگه داشته شده‌اند. همچنین در درون هسته اتم‌ها یا یون‌ها، پروتون‌ها و نوترون‌ها وجود دارند که توسط نیروهای هسته‌ای کنار یکدیگر نگه داشته شده‌اند. خلاصه اینکه منظور از «نیروهای نگهدارنده»، مجموع نیروهای ناشی از نیروهای واندروالسی، پیوند کووالانسی، پیوند یونی، نیروی جاذبه هسته با الکترون‌ها، نیروی هسته‌ای و … است.

نکته: با توجه به زیاد بودن عواملی که تعیین‌کننده انرژی پتانسیل یک ماده هستند ، نمی‌توان انرژی پتانسیل یک ماده را به طور مطلق تعیین نموده اما تغییرات آن قابل محاسبه است.

برای نمونه یک تکه گچ را در نظر بگیرید. انرژی پتانسیل این تکه گچ توسط عوامل مختلفی مانند نیروی جاذبه بین الکترون‌ها و هسته‌ها، نیروی جاذبه هسته‌ای، پیوندهای یونی و … تعیین می‌شود که تعیین دقیق مجموع آنها عملاً امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل می‌گوییم انرژی پتانسیل یک تکه گچ را نمی‌توان اندازه گرفت.

اما اگر این تکه گچ را در دست بگیریم و آن را مثلاً به اندازه 5/0 متر بالا ببریم انرژی پتانسیل آن به میزان معینی تغییر می‌کند (از درس فیزیک می‌دانید که انرژی پتانسیل یک ماده به موقعیت آن نیز بستگی دارد) که این تغییر انرژی با یک سری محاسبات ساده فیزیکی قابل اندازه‌گیری است.پس مجدداً تأکید می‌کنم که خود انرژی پتانسیل به طور مطلق قابل اندازه‌گیری نیست ولی تغییرات آن قابل اندازه‌گیری می‌باشد.

کتاب تست شیمی یازدهم (جلد دوم)، به قلم بهمن بازرگانی توسط انتشارات مبتکران به چاپ رسیده است.