کتاب تست تیزهوشان علوم چهارم [4] دبستان خیلی سبز

برشی از متن کتاب

درس علوم یکی از دروس اساسی و پایه‌ای شناخت علم است. علم مجموعه‌ای است از آموخته‌ها و اطلاعات انسان در مورد آنچه در طبیعت اطراف و جهان هستی وجود دارد. در واقع هر نوع شناخت و آگاهی انسان از جهان اطراف، می‌تواند موضوع علم باشد. از شناخت ستاره‌ها و سیاره‌ها گرفته تا ساختار بدن انسان و سایر جانداران و… .

برای یادگیری بهتر درس علوم باید مهارت‌هایی به دست آورد. این مهارت‌ها که با تکرار و تمرین به دست می‌آیند و با کمک آنها می‌توان مفاهیم علمی را بهتر و دقیق‌تر آموخت و در راه پیشرفت علم و کشف حقایق هستی گام برداشت، مهارت‌های یادگیری نام دارند و شامل مهارت‌هایی هم‌چون مشاهده، طبقه‌بندی، اندازه‌گیری، پیش‌بینی، فرضیه سازی، آزمایش، نتیجه‌گیری، برقراری ارتباط و… هستند. با برخی از این مهارت‌ها در این فصل آشنا می‌شوید.

مشاهده

مشاهده به معنی استفاده از حواس پنج‌گانه برای به دست آوردن اطلاعات از محیط اطراف است. وقتی در حال مشاهده‌ایددر حال استفاده از حواس پنج‌گانه خود هستید. هرچه مشاهدات دقیق‌تر باشد، سؤال‌های بهتری به ذهن می‌رسد و این به دنبال سؤال رفتن‌هاست که موجب پیشرفت علم و شناخت حقایق علمی می‌شود. بیشترین اطلاعات ما توسط حس بینایی به دست می‌آید ولی مشاهده فقط به معنی دیدن نیست. گاهی برای مشاهده از ابزارهایی مانند ذره‌بین، میکروسکوپ و… استفاده می‌شود. توجه به جزئیات، مشخص کردن شباهت‌ها و تفاوت‌ها و ترتیب اتفاق افتادن پدیده‌ها از ویژگی‌های یک مشاهده خوب است. حس کردن بوی یک گل، لمس کردن زبری یک سطح، دیدن خورشید گرفتگی، شنیدن صدای رعد و برق و… مثال‌هایی از مشاهده هستند. در مثال کتاب درسی، بچه‌ها در حال ساخت حباب صابون هستند. آنها برای این کار در لیوانی که   آن آب است، حدود 15 قطره مایع دست‌شویی ریخته و با کمک دو سیم نازک که آنها را به شکل روبه‌رو درآورده‌اند، حباب می‌سازند. آنها متوجه شده‌اند شکل حباب‌هایی که از سیم (2) خارج می‌شوند با حباب‌هایی که از سیم (1) خارج می‌شوند، متفاوت است.

طرح پرسش

یک محقق خوب، مشاهده کننده خوبی است. مشاهده خوب به طرح پرسش‌های خوب می‌رسد. با طرح پرسش، تحقیق شروع می‌شود. زمانی که دانش‌آموزان، خوب مشاهده می‌کنند می‌بینند که شکل حباب‌های خروجی از سیم‌ها با هم متفاوت است. به همین دلیل این سؤال به ذهن‌شان می‌رسد که «آیا شکل حباب‌ها به شکل ‌سیم‌ها مربوط است؟» و یا این که «اگر سیم‌ها را به شکل‌هایی مانند مثلث یا مستطیل بسازیم، شکل حباب‌ها به چه شکلی در خواهد آمد؟»

فرضیه‌سازی

فرضیه، نظر شما (یا یک محقق) در مورد پاسخ یک سؤال یا راه حل یک مشکل است. در واقع فرضیه، پاسخ احتمالی یک پرسش است. وقتی برای بچه‌ها این سؤال پیش آمده که آیا شکل حباب‌ها به شکل سیم‌ها مربوط است، باید به دنبال راهی برای یافتن پاسخ این پرسش باشند. وقتی بچه‌ها نظر خود را در مورد این پرسش بیان می‌کنند در حال فرضیه ساختن هستند… .