کتاب ایران؛ دیروز، امروز، فردا | محسن نصری

درباره‌ی کتاب ایران؛ دیروز، امروز، فردا محسن نصری

انقلاب اسلامی ایران واژه ای است که قانون اساسی جمهوری اسلامی، رسما برای اشاره به انقلابی که در سال 1357 در ایران رخ داد به کار می برد. این انقلاب، حرکت بزرگ مردم به رهبری امام خمینی، از مراجع تقلید شیعه می باشد که موجب سقوط نظام پادشاهی و ایجاد نظام جمهوری اسلامی شد.  کتاب “ایران؛ دیروز، امروز، فردا تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران” در شش فصل تنظیم شده است. نویسنده، فرایند تحولات سیاسی و اجتماعی ایران را در سه مرحله مورد بررسی قرار می دهد. مرحله اول ایران دیروز: مربوط به تحولات ایران در عصر پهلوی است. در این دوره رخداد های مهمی به مثابه نقطه عطفی در شکل گیری انقلاب اسلامی به شمار می رود که  مورد تحلیل قرار گرفته. در مرحله دوم، ایران امروز: به دوران جمهوری اسلامی پرداخته شده. از مهمترین مباحث این دوره می توان به دستاوردشناسی، امام شناسی و آسیب شناسی انقلاب اسلامی اشاره کرد. مرحله سوم، ایران فردا: نیز درباره آینده شناسی انقلاب اسلامی می باشد.

بخشی از کتاب ایران؛ دیروز، امروز، فردا محسن نصری

با توجه به فصل پیشین، بررسی انقلاب اسلامی ایران را با مسئله مهم شناخت ریشه های این انقلاب آغاز می کنیم. از این رو در گفتار نخست، پس از بررسی برخی از نظریه های اندیشمندان غربی و شرقی درباره انقلاب، به این سوال می پردازیم که آیا با نظریه های موجود غربی و شرقی می توان به ریشه شناسی انقلاب اسلامی ایران پرداخت؟ سپس در گفتار دوم به تبیین «نظریه سیستمی» در تحلیل و ریشه شناسی انقلاب اسلامی ایران خواهیم پرداخت. نظریه های انقلاب در علوم انسانی غربی، از بعد توصیف یا تحلیل انقلاب ها در مکاتب گوناگون، تحولات بسیاری یافته که دی این جا به چند نظریه معروف اشاره می کنیم. آن گاه دیدگاه برخی از نظریه پردازان اجتماعی و سیاسی شرق و غرب و در مورد انقلاب اسلامی ایران بر می رسیم.

حال پرسیدنی است که آیا با این نظریه ها می توان  به ریشه شناسی انقلاب اسلامی ایران پرداخت؟ در پاسخ باید گفت از آن جا که این نظریه ها بر پایه پیش فرض های اومانیستی و سکولاریستی در اندیشه غربی و شرقی و همچنین بر اساس تحولات اجتماعی و انقلاب هایی همانند فرانسه، روسیه و چین مطرح شده، نمی توانند ریشه و چرایی انقلاب اسلامی ایران را تبیین نمایند و حتی برخی از این نظریه ها قادر به تبیین تحولات اجتماعی جوامع غربی و شرقی نیستند.

این مسئله موجب شد بین رهبران روحانی نهضت همانند آیت الله طباطبایی، آیت الله بهبهانی و آیت الله شیخ فصل الله نوری اختلافات ایجاد شود و آنان به دلیل نداشتن بصیرت سیاسی شیخ فضل الله نوری با مشروطه همراه شوند و انحراف محتوایی و نفوذ عوامل انگلیس را نادیده انگارند؛ امری که در میان آحاد مردم نیز به دلیل نداشتن تجربه و بصیرت کافی پدید آمد.

از این رو پس از شهادت وی به دست مشروطه خواهان انگلیسی علامه نایینی کتابی را که در تایید مشروطیت نوشته بود جمع کرد و آیت الله عبدالله مازندرانی نیز دچار غم و اندوه شدید شد. آخوند خراسانی که قصد عزیمت به ایران را داشت می گوید سرکه انداختیم شراب شده است. می روم ایران خمره اش را بشکنم. اما در اثر مسمومیت به دست عناصر نفوذی به شهادت می رسد.

کتاب ایران؛ دیروز، امروز، فردا (تحلیلی بر انقلاب اسلامی ایران) تالیف محسن نصری توسط انتشارات معارف به چاپ رسیده است.