کتاب آرایه‌های ادبی نشر الگو

درباره کتاب آرایه‌های ادبی نشر الگو

مخاطبان این اثر، دانش‌آموزان نظام جدید آموزشی و داوطلبان آزمون سراسری دانشگاه‌ها معرفی شده‌اند. نگاهی گذرا به طراحی سؤالات آرایه‌ای کنکور این مطلب را مشخص می‌کند که اکثر  ابیات مورد استفاده آن، در محدوده کتاب درسی نمی‌باشند، از این‌رو مطالعه این بخش از ادبیات را بایستی از طریق مثال‌های خارج کتاب درسی انجام داد. در کتاب حاضر با در نظر داشتن این مهم، نکات و روش‌های تست‌زنی در این قلمرو آموزش داده شده است. ویژگی دیگر این کتاب، بهره‌گیری از انواع بی‌شماری از ابیات در قالب مثال می‌باشد که می‌تواند در تسلط دانش‌آموز مؤثر واقع گردد.

کتاب در پنج فصل کلی تدوین شده و در فصل اول نحوه استفاده از آن بیان شده است؛ که جهت بهره‌مندی بیشتر از اثر، توصیه می‌شود به طور دقیق مطالعه شود. فصل دوم که پربارترین هم محسوب می‌گردد و در آن به بررسی تک به تک آرایه‌ها پرداخته است و البته استفاده از مثال‌های فراوان در این فصل و فصول بعدی جایگاه ویژه‌ای در آموزش و یادگیری این اثر، دارد. پس از تشریح هر آرایه و نکات مهم آن، تست‌هایی مرتبط آورده شده که در تثبیت مطالب آموزشی در ذهن نقش دارند. در پایان این قسمت، بخش ضمیمه‌ای حاوی اصطلاحات ادبی، نکات تکمیلی و قالب‌های شعری به همراه نکات تکمیلی اختصاصی رشته انسانی وجود دارد. تکنیک‌ها و مدل‌های ابداعی مؤلف برای پاسخ‌گویی بهتر و دقیق‌تر به تست‌های کنکور در فصل سوم توضیح داده شده است. در فصل چهارم نیز تست‌های ترکیبی و کلی از آرایه‌ها گنجانده شده چرا که به اعتقاد نویسنده، اکثر سؤالات مربوط به آرایه‌ها به صورت ترکیبی و کلی مطرح می‌گردند. در انتهای کتاب نیز، پاسخ‌نامه تشریحی به عنوان منبع بررسی درستی یا نادرستی پاسخ‌ها وجود دارد. تحلیل گزینه‌های هر سؤال در این قسمت، نکات مهمی را می‌آموزد.

بخشی از کتاب آرایه‌های ادبی نشر الگو

اسلوب معادله: آمدن بیتی است که دو مصراع آن مثال و مصداق هم باشند.

نکته:

اسلوب معادله چند شرط دارد:

– هر کدام از دو مصراع ، کامل باشند.

– مصراع دوم از نظر معنایی ادامه مصراع اول نباشد.

– مصراع دوم، دلیل مصراع اول نباشد.

– مصراع دوم، وابسته به مصراع اول نباشد .

– دو مصراع ظاهراً در یک موضوع نباشند.

– دو مصراع فقط مثال و مصداق هم باشند.

– اگر بیتی اسلوب معادله داشته باشد، می‌توان جای دو مصراع را عوض کرد و یا بین دو مصراع «همان‌طور که» قرار داد. اما باید توجه داشته باشید که این شرط لازم است، نه کافی و از این طریق نمی‌توان اسلوب معادله را تشخیص داد. چرا که بسیاری از ابیات هستند که مصراع‌هایشان قابل جابه‌جایی است، اما اسلوب ندارند. مثل این بیت مولوی:

همچو نی زهری و تریاقی که دید؟              همچو نی دم‌ساز و مشتاقی که دید؟

– اگر بر سر مصراع دوم، حرف ربط وابسته ساز (که، تا ، اگر و …) قرار داشته باشد، اسلوب معادله نداریم چرا که یکی از شروط اسلوب معادله نقض شده است و آن این بود که دو مصراع نباید به هم وابسته باشند.

مثال:

محرم این هوش جز بی‌هوش نیست     مر، زبان را مشتری جز گوش نیست

– مصراع دوم مثال و مصداق مصراع اول است.

مستمع، صاحب سخن را بر سر کار آورد     غنچه خاموش بلبل را به گفتار آورد

– مصرع دوم مثال و مصداق مصراع اول است و تمام شرایط اسلوب معادله را دارد .

شانه می‌آید به کار زلف در آشفتگی     آشنایان را در ایام پریشانی بپرس

– مصرع دوم مثال و مصداق مصراع اول است.

من اگر نیکم، اگر بد، تو برو خود را باش     هر کسی آن دِرود عاقبت کار که کِشت

– مصرع دوم مثال و مصداق مصراع اول است.

عشق بر یک فرش بنشاند گدا و شاه را     سیل، یک‌سان می‌کند پست و بلند راه را

– مثال و مصداق بودن مصراع دوم برای مصراع اول، بدون هیچ نوع وابستگی دیگری اسلوب معادله ایجاد کرده است.

عشق چون آید برد هوش دل فرزانه را     دزد دانا می‌کگشد اول چراغ خانه را

– همان طور که دزد ابتدا با چراغ خانه را خاموش می‌کند، عشق هم ابتدا عقل را می‌برد. پس مصراع دوم مثال و مصداق مصراع اول است و اسلوب ایجاد شده.

حریص را نکند نعمت دو عالم سیر     همیشه آتش سوزنده اشتها دارد

– دو مصراع کامل هستند، ادامه هم نیستند، دلیل هم نیستند، وابسته هم نیستند و از همه مهم‌تر ظاهراً در یک موضوع نیستند و فقط مثال و مصداق هم هستند. به آدم طمع‌کار اگر نعمت‌های دو دنیا را هم بدهی، سیر و قانع نمی‌شود، همان‌طور که در آتش سوزان هرچه بریزی شعله‌ورتر و سوزان تر است و آرام نمی‌گیرد.

کتاب آرایه‌های ادبی، به قلم علیرضا عبدالمحمدی در نشر الگو به چاپ رسیده است.