کتاب کرگدن | اوژن یونسکو؛ نشر بیدگل

اوژن یونسکو کیست؟

«اوژن یونسکو» (26 نوامبر 1909-28 مارس 1994)  نویسنده و نمایشنامه‌نویس رومانیایی-فرانسوی بود که بیشتر آثارش را به فرانسوی می‌نوشت. یونسکو به‌عنوان یکی از پدران «تئاتر آوانگارد» یا «تئاتر نو» در ادبیات قرن 20 فرانسه شناخته می‌شود. او انقلابی را در ایده‌ها و تکنیک‌های نمایشی، به‌ویژه با نمایشنامه  آوازه خوان طاس آغاز کرد.

بهتر است نگاهی به زندگینامه اوژن یونسکو بیندازیم تا با این نویسنده صاحب‌سبک و رسالتش در نگارش و اجرای آثار نمایشی بیشتر آشنا شویم. برای این منظور با کتابانه همراه باشید.

زندگی ‌نامه اوژن یونسکو

اوژن یونسکو در سال 1909 از مادری فرانسوی و پدری رومانیایی متولد شد. او دومین فرزند از سه فرزند خانواده یونسکو بود. در بیوگرافی اوژن یونسکو چیزی که در آثار اوژن یونسکو نظر مخاطبان را جلب می‌کند، کشف ایده‌هایی است که باتوجه به چالش‌های زندگیِ او ذهن و قلمش را تحت‌تاثیر قرار دادند؛ ایده‌های نو شاید در نگاه اول پوچ به‌نظر برسد اما اگر قرار باشد با یکی از مشهورترین نویسندگان مکتب پوچ‌گرایی آشنا شویم، اوضاع کمی فرق می‌کند!

یونسکو خالق این سبک از نوشتار در فرانسه بود و جالب است بدانید که آثاری مانند کرگدن، درس و آوازه خوان طاس سال‌های سال، از پرمخاطب‌ترین اجراهای تئاتر آوانگارد در سالن‌های تئاتر کشورهای مختلف جهان، ازجمله ایران بوده‌اند.

کودکی اوژن یونسکو

در بیوگرافی اوژن یونسکو به این نکته اشاره می‌شود که او بیشتر دوران کودکی خود را در فرانسه گذراند، جایی که ادعا می‌کرد تجربه‌های دگرگون‌کننده و منحصر‌به‌فردی داشته است. درواقع عشق او به تئاتر از همان دوران کودکی، زمانی که تلاش می‌کرد تا خواهر کوچکش را با عروسک‌بازی سرگرم کند، شکل گرفت. والدین اوژن یونسکو پس از مهاجرت به رومانی در نوجوانی یونسکو، طلاق گرفتند.

ماجرای طلاق از این قرار بود که پدر اوژن مدرک وکالت داشت و برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا دانشگاه سوربن را برگزیده بود. اما مدت زیادی نگذاشت و جنگ جهانی آغاز شد. پدر به دلیل شرکت در جنگ جهانی اول مجبور به ترک خانواده در پاریس و طلاق همسر شد. وقتی یونسکو سیزده‌ساله بود، مادرش که نتوانست هزینه‌های زندگی فرزندانش را تامین کند، به رومانی بازگشت و سرپرستی بچه هارا به پدرشان که حالا از جنگ بازگشته بود، سپرد.

مسیر تحصیلی اوژن یونسکو

اوژن یونسکو در 16سالگی، دانش‌آموز کالج ملی «سنت ساوا» در رومانی بود. پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، در «دانشگاه بخارست» در رمانی ثبت‌نام کرد و در همین مسیر مدرک ادبیات فرانسه را دریافت کرد.

بورس تحصیلی دولت رومانی باعث شد که یونسکو بتواند دکترای خود را دریافت کند و در سال1938، این‌بار به همراه همسر و تنها فرزندش به پاریس نقل مکان کرد. جالب است بدانید که اوژن یونسکو پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه بخارست، به‌عنوان معلم مقطع دبیرستان برای تدریس زبان فرانسوی در رمانی مشغول به کار شد و تا زمانی که در آن‌جا حضور داشت، به دانش‌آموزان و دانشجویان زبان فرانسوی را آموزش می‌داد.

ازدواج اوژن یونسکو

در سال1936، اوژن یونسکو با «رودیکا بوریلیانو»، دانشجوی فلسفه ازدواج کرد که آن دو بعدها صاحب یک دختر شدند. در سال 1938، او خانواده خود را به فرانسه برد تا بتواند تحصیل در مقطع دکترای خود را تکمیل کند اما با شروع جنگ جهانی دوم در سال 1939، آن‌ها بازهم به رومانی نقل‌مکان کردند. وقتی در سال 1942 ملاقات دیپلماتیک به او پیشنهاد شد، یونسکو پذیرفت و با همسرش بار دیگر به فرانسه رفت. در سال 1944، همسر یونسکو، رودیکا، تنها فرزند خود، ماری فرانس را به دنیا آورد که بعدها بازیگر شد.

اوژن یونسکو در کنار همسرش

اوژن یونسکو و شعله های شهرت!

اوژن یونسکو پیش از آن‌که نمایشنامه‌نویس قهاری شود، اولین مقاله خود را در «Zodiac Review» در سال 1930 منتشر کرد. یک سال بعد، اولین کتاب شعرش، Elegy of Miniscule Beings منتشر شد و پس از آن مجموعه‌ای از مقالات خود را در سال 1934 به چاپ رساند. البته با وجود همه این فعالیت‌ها، بیشتر مردم، آثار اوژن یونسکو را صرفا در حوزه درام‌نویسی می‌شناسند.

مطالعه‌ی بیشتر: آثار و زندگی نامه ویلیام شکسپیر

یونسکو و مسیر جذاب "ستاره شدن" در ادبیات نمایشی

یونسکو تقریباً به‌طور اتفاقی به نمایشنامه‌نویسی روی آورد. از یک جایی به بعد تصمیم او برای یادگیری زبان انگلیسی باعث شد هم‌زمان با این تصمیم، قلم را در دست بگیرد و البته به ذهنش هم خطور نمی‌کرد که این آغاز، آغاز پرشکوه یک سبک جدید در ادبیات نمایشی فرانسه باشد!

اوژن یونسکو در فرایند یادگیری زبان جدید، به جزئیات زبان و نحوه استفاده از آن توجه زیادی داشت. او ناگهان کمدی را در حقیقت جملات دید، از کلیشه‌های مکالمه روزانه، متاثر شد و از جمله‌بندی‌های باقاعده و قابل‌پیش‌بینی خنده‌اش گرفت. بنابراین تصمیم گرفت در اولین نمایشنامه پرسروصدای خود یعنی آوازه خوان طاس، که از بهترین کتاب های اوژن یونسکو به‌شمار می‌آید، در ابلهانه‌ترین حالت ممکن زندگی روزمره یک جامعه بورژوایی را به تصویر بکشد. یونسکو که از موفقیت این نمایش بسیار شگفت‌زده شده بود؛ نویسندگی را جدی‌تر از قبل آغاز کرد. 

مرگ یونسکو

اوژن یونسکو در تاریخ 29 مارس 1994،  در سن 84 سالگی، درگذشت. او در در پاریس به خاک سپرده شد. اگرچه یونسکو در دوران نویسندگی حرفه‌ای خود تقریباً به طور کامل به زبان فرانسه نوشت و مدت زیادی در فرانسه زندگی کرد، رومانی هنوز او را یکی از با استعدادترین هنرمندان خود می‌داند.

سبک نگارش اوژن یونسکو

ایده‌های پشت تئاتر پوچ‌گرا، که یونسکو تأثیر مهمی بر آن‌ها داشت، مکاتب نمایشی فرانسه را به چالش کشید. در آثار اوژن یونسکو، اغلب دادائیست‌ها و سوررئالیست‌ها را تحسین می‌شوند؛ همچنین این درام‌نویسِ تئاتر نو به پاتافیزیک، علم راه‌حل‌های تخیلی نگاه ویژه‌ای داشت.

یونسکو جنسی از ناامیدی را به تصویر می‌کشد که در مورد انزوای فرد در جهان و اجتناب ناپذیری مرگ است. از آن جایی که این مرد، مردِ تصور و زیستن در جهان‌های بی‌معنی است، عجیب نیست که مرز بین داستان و واقعیت در بهترین کتاب های اوژن یونسکو به‌طور مداوم محو می‌شود؛ آنقدر که به سختی قابل لمس کردن است!

کتاب های اوژن یونسکو

• کتاب کرگدن
• کتاب آدمکش
• کتاب مردی با چمدان‌هایش
• کتاب طنزآوران جهان نمایش
• کتاب پیاده در هوا
• کتاب تشنگی و گشنگی
• کتاب بداهه گویی آلما
• کتاب ژاک یا تسلیم
• کتاب آوازخوان طاس
• کتاب مکبس یک تراژدی کمدی
• کتاب شاه می‌میرد
• کتاب عابر هوایی
• کتاب قاتل بدون مواجب
• کتاب هذیان دونفره
• کتاب قربانیان وظیفه

آثار برجسته و معروف اوژن یونسکو

آیا تا به حال نام تئاتر آوانگارد را شنیده‌اید؟! پیش از خواندن آثار اوژن یونسکو باید این نکته را بدانید که درک نمایشنامه‌های او سخت نیست، چون اصلا قرار نیست درک مشخصی وجود داشته باشد! همان‌طور که از نام این جنبش ادبی پیداست، نمایشنامه‌های آوانگارد، اغلب فاقد یک طرح مشخص یا گفتگوهای منظم هستند؛ با این‌حال، لیست کتاب های اوژن یونسکو درمیان شیفتگان ادبیات نمایشی جایگاه ویژه‌ای دارد. جالب است بدانید که این دسته از نمایشنامه‌ها به اکثر زبان‌های اروپایی و همچنین چینی، ژاپنی، فارسی و عبری ترجمه شده و در سراسر جهان، در صحنه‌های اجرا هم خوش درخشیده‌اند.

کتاب آوازه خوان طاس

کتاب آوازه خوان طاس اولین اثر نمایشی مهم در میان آثار اوژن یونسکو تلقی می‌شود و رکورد اجرای آثار نمایشی آوانگارد را هم بارها شکسته است. این کتاب روایت‌گر ماجرای دو زوج فرانسوی است که هم‌دیگر را ملاقات می‌کنند. در طی این ملاقات شما قرار نیست حرف‌های روزمره و درست و حسابی بشنوید! بلکه پوچ‌ترین و بی‌معناترین مکالمه‌ها و بحث‌ها روی اعصاب‌تان رژه می‌روند! اگر طرفدار این سبک باشید، لذتش را هم درک خواهید کرد.

کتاب کرگدن

یکی از جذاب‌ترین آثار نمایشی یونسکو که در ایران هم از محبوبیت خاصی برخوردار است، نمایشنامه کرگدن است. کرگدن تفسیری فریبنده و تحسین‌برانگیز درباره پوچ‌ترین جنبه‌های انسانی به مخاطب ارائه می‌دهد و واقعیتِ وجودِ انسان‌ها را در وحشتناک‌ترین صورت ممکن با چاشنی کمدی به تصویر می‌کشد. این کتاب، داستان مردی است که متوجه می‌شود به زودی همه کسانی که می‌شناسد و حتی خودش، قرار است به کرگدن تبدیل شوند!

کتاب بازی های کشتار همگانی

داستان این کتاب هم شاهکاری از هیجان و جذابیت است. اوژن یونسکو در نمایشنامه بازی‌های کشتار همگانی روایتی متفاوت از شیوع بیماری طاعون در یک شهر را ارائه کرده است. نویسنده در این کتاب، با بی‌رحمی و صداقتِ هرچه‌تمام‌تر واکنش مردم مختلف به مرگ را بدون ذره‌ای سانسور، به مخاطب نشان می‌دهد.

کتاب مردی با چمدان هایش

اوژن یونسکو در کتاب مردی با چمدان‌هایش، ماجرای جهان‌گردی مرموز را روایت می‌کند که با چمدان‌هایی در دست، قدم در پاریس می‌گذارد. این جهان‌گرد، گویا زاده همین شهر بوده است و پس از سال‌ها دوری به آن برمی‌گردد. آن‌چه یونسکو تمایل دارد در این اثر نشان دهد، سفر جهانگرد به شهر اجدادی خود و سفرش به درون خود است؛ که به طور قطع شنیدن ماجرای سفر دوم برای مخاطبان آثار اوژن یونسکو جذاب‌تر است.

بهترین کتاب اوژن یونسکو

اهالی ادبیات به‌شدت معتقد هستند که پیشرفت اوژن یونسکو در تئاتر انگلیسی‌زبان با کتاب کرگدن اتفاق افتاد. اثر جذابی که در آن «توتالیتاریسم» یا «تمامیت‌خواهی» به‌عنوان نوعی بیماری به تصویر کشیده می‌شود و انسان‌ها را به کرگدن‌های وحشی تبدیل می‌کند. دگرگونی شخصیت اول نمایشنامه از مردی بی‌روح، معتاد به الکل و محروم به نجات‌دهنده بشریت، موضوع اصلی کتاب کرگدن را تشکیل می‌دهد؛

نویسنده در کرگدن می‌گوید: «برای معنا بخشیدن به زندگی، باید خود را متعهد به یک هدف مهم کرد!» کرگدن‌ها نمادی آشکار از طبیعت وحشیِ ذاتِ انسان هستند، اما به اعتقاد یونسکو، بیان این ایده به آرامی در طول نمایش اجرا می‌شود: اولین کرگدن هیچ‌گونه آسیب ظاهری ندارد. دومی صرفا گربه‌ای را زیر پا می‌گذارد، افراد بعدی در قاموس کرگدن اموال بیشتری را از بین می‌برند و در نهایت کرگدن‌ها هم‌دیگر را مورد حمله قرار می‌دهند. کتاب کرگدن یکی از بهترین کتاب های اوژن یونسکو به شمار می‌رود؛ همچنین این اثر بارها توسط کارگردانان و بازیگران مطرح در ایران اجرا شده است.

ترجمه کتاب اوژن یونسکو به زبان فارسی

آثار اوژن یونسکو بارها در ایران تجدید چاپ شده‌اند و مورد توجه علاقه‌مندان ادبیات نمایشی بوده‌اند. در سال‌های اخیر، کارگردان‌های مطرح تئاتر اقدام به اجرای نمایشنامه‌های یونسکو کرده‌اند و در همین راستا، پارسی‌زبانان بیش از پیش به مطالعه آثار نمایشی آوانگارد جذب شدند.

مترجمان صاحب‌سبک ایرانی تلاش کرده‌اند که اصول متناسب با این سبک از متن‌های نمایشی مدرن، به‌درستی به مخاطب انتقال داده شود و احساس انتقال‌یافته، درست به اندازه متن اصلی نمایش تاثیرگذار باشد. در لیست کتاب های اوژن یونسکو بهترین ترجمه‌ها مربوط به انتشارات های زیر است:

• کتاب کرگدن‌، «پری صابری»، «نشر قطره»
• کتاب کرگدن‌، «جلال آل احمد»، «انتشارات پر»
• کتاب کرگدن‌، «سحر داوری»، «نشر بیدگل»
• کتاب کرگدن: نمایشنامه در سه حرکت و چهار مجلس، «مدیا کاشیگر»، «نشر فردا»
• کتاب کتاب درس و آوازخوان طاس، «داریوش مهرجویی»، «انتشارات هرمس»
• کتاب آواز خوان طاس (ضد تئاتر)، «محمدتقی غیاثی»، «انتشارات فرهنگ جاوید»
• کتاب بازی‌های کشتار همگانی، «احمد کامیابی مسک» و «مونا عماد»، نشر قطره
• کتاب مردی با چمدان‌هایش، احمد کامیابی مسک، نشر قطره

جوایز و افتخارات اوژن یونسکو

یونسکو در سال 1970 به عضویت آکادمی فرانسه (L'Académie française) درآمد. او همچنین تعدادی جایزه نظیر جایزه ایتالیا، جایزه تئاتر انجمن نویسندگان، جایزه بزرگ تئاتر، جایزه بزرگ موناکو، جایزه دولتی اتریش برای ادبیات اروپا، جایزه اورشلیم و مدرک دکتری افتخاری را از بسیاری از دانشگاه‌های مطرح، دریافت کرد.

نظر سایر نویسندگان درباره‌ی اوژن یونسکو

در سال 1962، «مارتین اسلین»، منتقد و نمایشنامه‌نویس مجارستانی، اوژن یونسکو را به‌عنوان نویسنده برجسته در تئاتر آوانگارد معرفی کرد. از دیگر نویسندگان این مکتب ادبی می‌توان به «ساموئل بکت»، «ژان ژنه» و «آرتور آداموف» اشاره کرد که در زمینه خلق آثار نمایشی، هم‌مسیر و هم‌عقیده با یونسکو بوده‌اند.

چرا باید آثار اوژن یونسکو را بخوانیم؟

در آثار اوژن یونسکو همه چیز قابلیت به سخره گرفته شدن را دارد! دلیلی بر سانسور احساسات و وقایع نیست. با مطالعه کتاب‌های او دیدی متفاوت‌تر و شاید صادقانه‌تر نسبت به به ادبیات در شما بیدار می‌شود که بدیع و هیجان‌انگیز است و به امتحان‌کردنش می‌ارزد!

تقویم زندگی اوژن یونسکو

• 1909: تولد اوژن یونسکو در رومانی
• 1913-1925: سال‌های زندگی یونسکو با مادرش در پاریس
• 1916: بازگشت پدر اوژن یونسکو به رومانی به بهانه جنگ جهانی
• 1925: بازگشت یونسکو به خانه در رومانی و ادامه تحصیل
• 1928: فارغ‌التحصیلی از دبیرستان
• 1929: ثبت‌نام در دانشگاه بخارست برای رشته زبان و ادبیات فرانسه
• 1930: انتشار اولین مقاله از اوژن یونسکو
• 1936: ازدواج با رودیکا بورلانو و مرگ مادر
• 1937: پذیرفته‌شدن به‌عنوان معلم دبیرستان در بخارست
• 1938: بورسیه تحصیلی برای تحصیل در پاریس و ترک رومانی
• 1939-1942: سفری دیگر به رومانی و سرانجام بازگشت یونسکو به فرانسه برای همیشه
• 1944: تولد دخترش ماری فرانس
• 1948: درگذشتِ پدر اوژن یونسکو
• 1970: دریافت جایزه ادبی بزرگ اتریش
• 1973: دریافت جایزه اورشلیم را برای همه آثار به‌ویژه نمایشنامه "کرگدن"
• 1994: مرگ یونسکو در پاریس

تقویم آثار اوژن یونسکو

• 1948-1949: انتشار کتاب The Bald Soprano (آوازه خوان طاس)
• 1953: انتشار کتاب Victims of Duty( قربانیان وظیفه)
• 1954: انتشار کتابAmédée (آمِده یا چطور از شرش خلاص شویم؟!)
• 1955: انتشار کتابThe New Tenant (مستاجر جدید)
• 1958: انتشار کتابThe Killer (قاتل بدون مواجب)
• 1959: انتشار کتابRhinoceros (کرگدن)
• 1962: انتشار کتابExit the King (شاه می‌میرد)
• 1966: انتشار کتابHunger and Thirst (گشنگی و تشنگی)
• 1970: انتشار کتاب jeux de massacre (بازی‌های کشتار همگانی)
• 1972: انتشار کتابMacbett (مکبت)
• 1977: انتشار کتابMan with Bags (مردی با چمدان‌هایش)

خرید کتاب های اوژن یونسکو از کتابانه

فروشگاه آنلاین کتابانه مدت‌ها است که در زمینه تهیه کتاب‌های ادبیات نمایشی برای دوستداران تئاتر، فرصت جذابی را به ارمغان آورده است. اگر شما هم طرفدار تئاتر هستید و به دنبال هیجان‌انگیزترین نمایشنامه‌های ایرانی و غیرایرانی می‌گردید، کافی است سری به وب‌سایت کتابانه بزنید. افتخار کتابانه به عنوان یک کتاب‌فروشی آنلاین این است که هر کجای ایران باشید، در سریع‌ترین زمان ممکن، بهترین نمایشنامه‌های دنیا به ویژه بهترین کتاب های اوژن یونسکو را درب منزل به دست‌تان می‌رسانیم.