محصولات مرتبط
دربارهی کتاب قواعد فقه مدنی محقق سید مصطفی محقق داماد
سید مصطفی محقق داماد نویسندهی کتاب قواعد فقه بخش مدنی، قواعد فقهی را در این کتاب دانشگاهی ارزشمند در اختیار دانشجویان و علاقمندان به این شاخه از علم حقوق قرار میدهد.
در اصطلاح، قواعد عبارت است از «گزاره و یا حکمی که منطبق بر جزئیات خود باشد». البته علما به جای معنای اصل، قواعد را در معنای قانون، مسئله، ضابطه و مقصد نیز به کار بردهاند. تمام شاخههای دانش، دارای قاعده است؛ از جمله در دانش زبان و ادبیات عرب (علم نحو) این قضیه کلی که «هر فاعل مرفوع است» و یا «هر مفعول منصوب است»، از قواعد محسوب میشود. همچنین میتوان به قاعده ی «صیغه امر مفید وجوب است» و «صیغه نهی دلالت بر حرمت دارد» اشاره کرد که در علم اصول فقه جزء قواعد است.
شمول و فراگیری این احکام کلی به گونهای است که خروج از آنها نادر و استثناست و در صورت وجود نیز منتهی به حذف اصل و قاعده و به تعبیر فنی تحقق حکم «شاذ» می شود که قاعده را نقض نمی کند. قواعد فقه نیز مانند دیگر علوم قاعدهمند است؛ اما برای تبیین و تعریف آن دانشمندان این دانش، اختلاف عقیده وجود دارد؛ هر چند که تفاوت چندانی در محتوای تعبیرهایشان به چشم نمی خورد.
بخشی از کتاب قواعد فقه بخش مدنی محقق دکتر محقق داماد
شیوه های ابراء ذمه
الف- بازگرداندن اصل مال در صورت موجود بودن آن
شخصی که با وضع ید بر مال غیر استیلا مییابد و ضمان بر وی مستقر می گردد، مادامی که عین مال وجود دارد ملزم است با ردّ آن از عهده ی ضمان برآید. نه غاصب می تواند از ردّ عین خودداری کند و مال دیگری را به جای آن به صاحب مال پرداخت کند و نه صاحب مال میتواند غاصب را به پرداخت پول یا تسلیم مال دیگری ملزم سازد، هر چند ردّ عین موجب ضرر غاصب شود، مانند بازگرداندن تیر آهنی که در بنا به کار رفته یا نخی که در دوخت مورد استفاده قرار گرفته است.
ممکن است به نظر آید که در فرض ورود ضرر به غاصب، درخواست عین توسط مالک از مصادیق سوءاستفاده از حق است، ولی این پندار صحیح نیست؛ زیرا احقاق حق با سوء استفاده از حق متفاوت است. و سوء مربوط به استفاده ی موردی است که شخصی با استفاده از حق خویش و اعمال آن موجب ضرر دیگری گردد بدون آنکه میان آن رابطه ای وجود داشته باشد.
مسائل
مسئله 1: هرگاه رد عین مستلزم تلف جانی و یا از بین رفتن اموال مورد احترام دیگران شود، غاصب میتواند با پرداخت قیمت و یا جنس معادل آن، عهده یذ خویش را مبری سازد. مثل آنکه قطعه ی چوب مغصوب در قایقی به کار رفته و مالک در حالی که قایق بر روی آب است مال خویش را مطالبه کند.
حکم این مسئله از نظر فقهی، مبتنی بر قاعده ترجیح اهم بر مهم است که در فرض تزاحم و تعارض حقوق به کار میرود و لذا به نظر میرسد که میتوان موارد دیگری را نیز بر آن افزود.
به طور مثال، هرگاه تیر آهنی مغصوب در پل یا گذرگاهی عمومی به کار رفته باشد، چنانچه مالک تیرآهن بر استرداد عین مال خویش اصرار ورزد و تخریب محل موجب اخلال در امور و مرور مردم شود، بی گمان دادگاه به استرداد عین حکم نخواهد کرد کرد و به جای آن به جبران خسارت رأی خواهد داد و نیز اگر رد عین مال موجب تخریبی عظیم و تفریط و تضیع اموال هرچند متعلق به مالک خصوصی که همان غاصب است گردد، به نظر می رسد با توجه به ادله اسراف و تبذیر حکم به رد عین مشکل و بعید به نظر میرسد و بایستی از طریق پرداخت بدل خسارات مالک جبران گردد.
مسئله 2: هرگاه مال مغصوب با مال دیگری چنان ممزوج شود که قابل تمیز نباشد، مانند مخلوط شدن دو بنزین یا دو روغن و یا دو گندم مشابه، در مورد وظیفه غاصب، میان فقها دو نظر وجود دارد. بعضی معتقدند چاره ای جز شرکت مالک با غاصب نیست و بنابراین به نسبت سهام شریک خواهند شد، ولی بعضی دیگر معتقدند که این مورد مانند مورد تلف است که غاصب موظف به پرداخت قیمت میگردد. مشهور با نظریه اول موافقند.
البته اگر انتزاع ممکن باشد غاصب ملزم است مال مغصوب را جدا کند و به صاحبش مسترد دارد هرچند که مشقت زیاد بر وی وارد آید مثل آنکه گندم را غصب کرده و با جو مخلوط ساخته باشد.
آنچه گفته شد در جایی است که مالک و ضامن درباره تسلیم مال دیگری به توافق نرسند والاّ اگر به جای مال غصب شده مال دیگری تأدیه گردد بیتردید بلامانع است.
کتاب قواعد فقه 1 بخش مدنی (مالکیت، مسئولیت) به قلم مصطفی محقق داماد در مرکز نشر علوم اسلامی به چاپ رسیده است.
فهرست
کلیات الف- ارکان علوم ب- ارکان علم فقه ج- قواعد فقه د- نظریّه ی فقهی هـ-تقسیمات احکام و- بعضی اصطلاحات رایج در فقه قاعده ید قاعده ضمان ید قاعده استیمان قاعده اتلاف قاعده تسبیب قاعده لاضرر قاعده غرور قاعده تلف مبیع قبل از قبض قاعده صحت قاعده احترام مال مردم قاعده اقدام قاعده سلطنت بر اموال قاعده ملازمۀ اذن در شی با اذن در لوازم آن قاعده احیای موات قاعده حیازت قاعده لتحجیر یفید الالویه قاعده سبق
- مالکیت، مسئولیت
- مؤلف: مصطفی محقق داماد
- انتشارات: مرکز نشر علوم اسلامی
سید مصطفی محقق داماد
سید مصطفی محقق داماد کیست؟
سید مصطفی محقق داماد مجتهد، فیلسوف، حقوقدان و از اساتید برجسته حوزه و دانشگاه و مولف تعداد قابل توجهی از کتاب های رشته حقوق میباشد. وی همچنین عهدهدار سمتهای مدیریتی بسیاری در بخشهای مختلف بوده است. در ادامه نگاهی به آثار و زندگینامه سید مصطفی محقق داماد خواهیم داشت.بیوگرافی سید مصطفی محقق داماد
سید مصطفی محقق داماد در سال 1324 در شهر قم متولد شد. پدرش سید محمد محقق داماد از فقیهان برجسته قم و مادرش دختر آیتالله عبدالکریم حائری یزدی بود. او برخی از دروس ابتدایی را نزد پدر آموخت و پس از طی تحصیلات ابتدایی وارد حوزه علمیه قم شد. در حوزه علومی چون فقه و منطق و فلسفه را نزد استادانی چون دکتر بهشتی، شهید مطهری و مرتضی حائری یزدی فرا گرفت و در سال 1348 موفق به اخذ درجه اجتهاد گردید. همزمان با تحصیل در حوزه در سال 1344 وارد دانشگاه شد و تحصیلات دانشگاهی را نیز تا اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشتههای فلسفه و حقوق اسلامی ادامه داد. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه لوان بروکسل رفت و در سال 1374 در رشته حقوق بینالملل دکترا گرفت. سپس به کشور بازگشت و در عرصههای مختلف فرهنگی، پژوهشی، اجرایی و... مشغول فعالیت شد.مطالعه بیشتر: زندگینامه و آثار دکتر ناصر کاتوزیان
سوابق اجرایی
سید مصطفی محقق داماد پس از انقلاب اسلامی ایران علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، عهدهدار سمتهای مختلف در بخشهای اجرایی، قضایی و فرهنگی کشور بوده است. از سمتهای ایشان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:- استاد و رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی و خوارزمی تهران
- ریاست بازرسی کل کشور
- رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران
- ریاست گروه حقوق سازمان مطالعه و تدوین کتابهای علوم انسانی دانشگاه
- عضو هیئتداوران خبرگان بدون مدرک
- عضو شورای علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- عضویت در شورای عالی دانشگاه بینالمللی
- سردبیر فصلنامه نامه فرهنگستان علوم
زندگی شخصی
همسر سید مصطفی محقق داماد، فاضله لاریجانی تنها دختر میرزا هاشم آملی (پدر برادران لاریجانی) است و حاصل زندگی مشترک آنها سه دختر و دو پسر است.آثار سید مصطفی محقق داماد
سید مصطفی محقق داماد به زبانهای عربی و انگلیسی مسلط است و با زبان فرانسه نیز آشنایی دارد. همین مسئله باعث شده تا علاوه بر تالیف کتاب و مقاله به زبان فارسی، کتابهایی را نیز به زبان فارسی ترجمه نماید. از آثار تالیفی معروف وی به زبان فارسی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:- کتاب اصول فقه محقق داماد
- کتاب قواعد فقه محقق داماد
- کتاب روشنگری دینی محقق داماد
- کتاب تحلیل حقوق مدنی محقق داماد
- کتاب فلسفه تطبیقی محقق داماد
- و...
ثبت دیدگاه
دیدگاه کاربران