کتاب روانشناسی کودکان استثنایی | دکتر مهدی گنجی

کتاب روانشناسی کودکان استثنایی براساس (DSM -5) مهدی گنجی

کتاب روانشناسی کودکان استثنایی مهدی گنجی با ویراستاری دکتر حمزه گنجی با هدف شناسایی کودکان استثنایی و کمک به آنها تا با دنیای اطراف خود سازگار شوند، به چاپ رسیده است. در این کتاب، نیازهای آموزشی ویژه این کودکان که استثناهای زیادی را با در نظر گرفتن انواع گروه‌های مختلف کودکان دربرمی‌گیرد و انواع برنامه‌های آموزشی که مخصوصاً برای آن‌ها فراهم آمده است؛ مورد بررسی قرار گرفته است.

بخشی از کتاب روانشناسی کودکان استثنایی دکتر گنجی

فصل اول: تعریف کودک استثنایی

اصطلاح کودک استثنایی، هم کودکانی را که اختلالات رشدی دارند و هم کودکانی را که توانایی های بسیار بالا دارند، در بر می گیرد. کودک استثنایی کودکی است که از کودکان عادی یا متوسط، از چند لحاظ تفاوت دارد: 1. توانایی های ذهنی 2. توانایی های حسی 3. توانایی های ارتباطی 4. رشد رفتاری و هیجانی، و 5. ویژگی های جسمی.

این تفاوت ها باید در حدی باشند که فعالیت های مدرسه نیاز به تغییر داشته باشد یا خدمات آموزشی ویژه ارائه شود تا کودک بتواند توانایی های منحصر به فرد خود را رشد دهد. در تعلیم و تربیت کودکان استثنایی، فرهنگ یعنی نگرش ها، ارزش ها، آداب و زبانی که خانواده و دوستان به کودک انتقال می دهند.

نگرش ها، باورها، آداب و زبان از نسل های قبل و از اجداد به ارث می رسند و یک الگو یا یک میراث متمایز به وجود می آورند. کودک در معرض بمباران عوامل خانوادگی، عادات و سنت های محکم و ثابت آن قرار می گیرد. این موضوع به همان اندازه ی کودکان عادی برای کودک استثنایی واقعیت دارد.

فصل دوم: کودکان استثنایی و سازمان های دولتی

این فصل، به بررسی عملکردِ سه سازمان مهم اجتماعی، یعنی مدارس، دولت و قوه ی مقننه در رابطه با کودکان استثنایی می پردازد. احساس جامعه نسبت به اعضای خود، به ویژه نسبت به شهروندانی که متفاوت از دیگران هستند، از طریق این سازمان ها نشان داده می شود.

فصل سوم: مداخله ی  زود هنگام

مداخله ی زودهنگام (مداخله ی  سریع، مداخله ی  به هنگام)، یعنی تلاش های مستمر و سیستماتیک برای کمک به کودکان استثناییِ 0 تا 5 ساله و خانواده های آن ها (در بعضی منابع، مداخله ی زودهنگام از تولد تا پایانِ کلاس اول دبستان معرفی شده است).

در حال حاضر، مداخله ی زودهنگام اصطلاحی است که به خدمات ارائه شده به کودکان، والدین و خانواده ها، در طول حاملگی، نوزادی و کودکی اطلاق می شود.

فصل چهارم: کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص

مشکلات یادگیری باعث تعجب و سردرگمی پژوهشگران شده است، زیرا کودکان مبتلا به این اختلالات از ضریب هوشی متوسط یا حتی بالا برخورداند، ولی در زمینه هایی که نمرات IQ پیش بینی می کنند، مخصوصاً در یادگیری خواندن و نوشتن، موفق نیستند.

فصل پنجم: کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی

مشخصه ی  اصلی معلولیت ذهنی عبارت است از نقص هایی در توانایی های ذهنی، مثل استدلال، حل مسئله، برنامه ریزی، تفکر انتزاعی، قضاوت، یادگیری آکادمیک و یادگیری از تجربه.

این کاستی ها به نقص هایی در عملکرد سازگارانه منجر می شوند، طوری که در یک یا چند جنبه ی زندگی، از جمله در ارتباط برقرار کردن با دیگران، مشارکت اجتماعی، عملکرد آکادمیک یا شغلی و استقلال شخصی در خانه یا جامعه، به استقلال شخصی و مسئولیت اجتماعی دست یابند.

فصل ششم: کودکان مبتلا به اختلالات هیجانی و رفتاری

کودکان مبتلا به اختلال رفتاری یا ناراحتی های شدید هیجانی، به طور دائم رفتار نامناسب سن را نشان می دهند و در نتیجه با کشمکش های اجتماعی، ناراحتی های شخصی و شکست های درسی روبرو می شوند. اختلال رفتاری معمولاً به این معناست که کودک برای دیگران مشکل می آفریند.

فصل هفتم: کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری و زبانی

اختلالات ارتباطی، شامل نقص هایی در زبان، گفتار و ارتباط هستند. بسیار مهم است که بین اختلال در گفتار و اختلال در زبان تمیز قائل شویم، زیرا ریشه های متفاوت دارند و به درمان های متفاوتی نیازمندند.

فصل هشتم: کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم یا ASD  ارثی است و در حال حاضر آزمایش های بسیار فشرده و جامعی برای کشف ژن های مرتبط با رفتارهای مختلفِ مرتبط با ASD در حال انجام شدن است.

محققان معتقدند که اگر سمپتوم ها یا جنبه های دوگانه ی ASD به طور تک تک مورد تحقیق قرار گیرد، و اگر مبتلایان به ASD بر اساس هر یک از این جنبه ها با دقت طبقه بندی شوند، تلاش برای شناسایی ژن های مسئول اوتیسم با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.

فصل نهم: کودکان تیزهوش

اصطلاح تیزهوش (gifted) برای اشاره به افراد بسیار با هوش به کار می رود. بدیهی است که هر جامعه ای اصطلاح تیزهوشی را به شیوۀ خود و بر اساس توانایی هایی که برای آن ها ارزش قائل است، تعریف می کند. از روی تعریف تیزهوشی در یک جامعه، می توان درباه ی ارزش ها و سبک زندگی مردم آن چیزهایی فهمید.

فصل دهم: کودکان ناشنوا و کم شنوا

کم شنوایی عبارت است از نوعی ضعف شنوایی که ممکن است دائمی یا متناوب باشد، اما در موفقیت تحصیلی کودک تأثیری ندارد. در بسیاری موارد، ناشنوایی یا کم شنوایی علت مشکلات فرد در ادراک سمعی نیستند.

کتاب روانشناسی کودکان استثنایی (بر اساس DSM-5)، با تألیف و ترجمه‌ی مهدی گنجی و ویراستاری دکتر حمزه گنجی توسط نشر ساوالان به چاپ رسیده است.

فهرست

فصل 1: تعریف کودک استثنایی فصل 2: کودکان استثنایی و سازمان های دولتی فصل 3: مداخلۀ زود هنگام فصل 4: کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص فصل 5: کودکان مبتلا به معلولیت ذهنی فصل 6: کودکان مبتلا به اختلالات هیجانی و رفتاری فصل 7: کودکان مبتلا به اختلالات گفتاری و زبانی فصل 8: کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم فصل 9: کودکان تیزهوش فصل 10: کودکان ناشنوا و کم شنوا فصل 11:کودکان نابینا و کم بینا فصل 12: کودکان مبتلا به معلولیت های چندگانه و شدید فصل 13: کودکان مبتلا به معلولیت های جسمی و مشکلات فیزیکی

• براساس DSM-5
• مترجم و مولف: مهدی گنجی
• ویراستار: حمزه گنجی
• انتشارات: ساوالان