کتاب راز فال ورق | یاستین گوردر؛ مهرداد بازیاری

یوستین گردر کیست؟

«یوستین گردر» روشن‌فکر، استاد و نویسنده نروژی است و کتاب‌های بسیار معروف و جذابی را به چاپ رسانده است. شهرت اصلی او برای انتشار کتاب دنیای سوفی است. کتابی که حتی اگر آن را نخوانده باشید اسمش به گوشتان خورده است. یوستین گردر مدتی را به عنوان معلم فلسفه مشغول تدریس در مدارس بوده است اما پس از مدتی زندگی‌اش را وقف نوشتن آثار ادبی کرد. در ادامه با زندگی‌نامه یوستین گردر و بهترین آثار او آشنا می‌شویم.

زندگی‌نامه یوستین گردر

یوستین گردر در تاریخ هشتم آگوست 1952 در شهر «اسلو»،  پایتخت کشور نروژ، به دنیا آمد و در همان‌جا بزرگ شد. پدرش مدیر مدرسه و مادرش معلم و نویسنده‌ی کتاب‌های کودکان بود. گردر در مدرسه کلیسای جامع اسلو و در دانشگاه اسلو به تحصیل پرداخت. در دانشگاه، تاریخ عقاید، دین و ادبیات شمال اروپا را مطالعه کرد. پس از آن‌که در سال 1976 فارغ‌التحصیل شد به عنوان معلم دبیرستان در رشته‌های دین، فلسفه و ادبیات در اسلو و «برگن» شروع به کار کرد. او در سال 1974 با «سیری دانویگ» در شهر اسلو ازدواج کرد و آن‌ها هم‌اکنون صاحب دو فرزند پسر هستند.

یوستین گردر فعالیت ادبی خود را با سخنرانی‌های گاه‌به‌گاه، ارسال شعر و مقاله به روزنامه‌ها و نوشتن کتاب‌های درسی آغاز کرد. گردر دو داستان کوتاه را در سال‌های 1982 و 1986 منتشر کرد که داستان‌هایی خیالی و کودکانه بودند و در آن‌ها به شخصیت‌ها فرصت داد تا ایده‌ها و ارزش‌ها را جست‌وجو کنند و آن‌ها را زیر سوال ببرند. این دو کتاب با نام‌های بچه‌ها از سوخواتی و قلعه قورباغه منتشر شد. در سال 1990 یوستین گردر با داستانی به نام رمز و راز یک نفره ظاهر شد. این داستان برنده جایزه منتقدان ادبی نروژی و جایزه ادبی وزارت امور فرهنگی و علمی شد.

فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی یوستین گوردر

یوستین گردر در سال 1997 به کمک همسرش، جایزه‌ی سوفی را تاسیس کرد. جایزه‌ای بین المللی که به بنیادها و افراد برای حمایت از محیط زیست و توسعه پایدار اعطا می‌شود. آنها از طریق جایزه سوفی، بیش از 1.5 میلیون دلار به اهداف مناسب زیست‌محیطی کمک کردند. جایزه نهایی سوفی در اکتبر 2013 به «بیل مک کیبن» اهدا شد. یوستین گردر پس از موفقیت کتاب دنیای سوفی خود را وقف نوشتن کرد و به یک نویسنده تمام وقت تبدیل شد. او هر یک تا دو سال به چاپ کتاب‌های جدید می‌پردازد.

محل اقامت فعلی او در اسلو است و در آن‌جا با همسر و دو پسرش زندگی می‌کند. یوستین گردر یک فعال سیاسی است و محور نگرانی او اوضاع آوارگان فلسطینی است. او اشغال فلسطین توسط اسرائیل را به شدت مورد انتقاد قرار داده است. در آگوست 2006 ، گردر مقاله‌ای جنجالی با عنوان «مردم برگزیده خدا» را نوشت که در بزرگ‌ترین روزنامه روزانه نروژ، «Aftenposten»، منتشر شد. او این مقاله را در پاسخ به درگیری اسرائیل و لبنان در سال 2006 نوشت. این مقاله فراتر از ادعاهای متضاد سرزمینی بود. یوستین گردر یهودیت را به عنوان آیینی ملی و جنگی باستانی وصف کرد و آن را با این ایده‌ی مسیحیان که بیان می‌کند «پادشاهی خدا رحمت و بخشش است» در تقابل قرار داد.  یوستین گردر در کنار همسر و پسرش

مطالعه‌ی بیشتر: آثار و زندگی‌نامه ژول ورن

سبک نگارش یوستین گردر

یوستین گردر معمولاً از دید کودکان می‌نویسد و حس تعجب آن‌ها را درباره‌ی جهان می‌کاود. او در بیشتر آثار خود از «متافیکشن» استفاده کرده است و داستان‌ها را از درون داستان‌ها ساخته است. او سعی می‌کند تا همه را واردار با سوال پرسیدن کند. یوستین گردر در مصاحبه‌ای اظهار داشت:

من مدت‌ها قبل از این‌که با واژه فلسفه آشنا باشم به فلسفه علاقه‌مند بودم. به‌طور کلی فکر می‌کنم کودکان واقعاً سؤالات فلسفی می‌پرسند مانند «پایان جهان کجاست؟» و «همه چیز از کجا ناشی می‌شود؟» و مواردی از این دست. و به نوعی نوجوانان برای بار دوم به دنیا می‌آیند. آن‌ها روشی جدید کشف می‌کنند و دوباره در پایان سؤالاتی عمیق می‌پرسند. هنگامی که من یک کودک کوچک بودم به یاد می‌آوردم که در مورد مسائل مختلفی متعجب بودم. من نامه‌های زیادی از جوانان داشته‌ام که همان داستان را برای من تعریف می‌کنند که قبل از خواندن کتاب‌هایم اغلب احساس می‌کردند زندگی خیلی عجیب است. و سپس آن‌ها گفتند: وقتی کتاب شما را خواندم، فهمیدم کاری که می کردم پرسیدن سؤالات فلسفی بود.

نظراتی از یوستین گردر

یکی از قدیمی‌ترین سؤالاتی که بشر پرسیده است این است که چگونه باید زندگی کرد؟ این یکی از مهم‌ترین سؤالات فلسفی است حتی اگر پاسخی برای آن نداشته باشیم. پرسیدن سؤال بسیار مهم‌تر از پاسخ آن است. ما در مدرسه‌های نروژ مسئله‌ای به نام اخلاق را آموزش می‌دهیم و آن را بررسی می‌کنیم اما اصول اخلاقی به این سؤال تبدیل شده است که چگونه بدون آسیب رساندن به همسایه خود زندگی کنید؟ درست است که این سؤال بسیار مهم است اما اصول اخلاقی در آن خلاصه نمی‌شود.

در فسلفه اخلاق نیز این سؤال که زندگی شاد چیست؟ باید در مدارس مطرح شود و همیشه فیلسوفان دقیقاً از ارسطو این سؤال را مطرح کرده‌اند. ارسطو گفت که زندگی سعادتمندانه زمانی است که شما از تمام توانایی‌های پایدار خود به طور کامل استفاده کنید.

کتاب‌های یوستین گردر

این نویسنده آثار داستانی زیادی را در طول زندگی ادبی‌اش به چاپ رسانده است. از میان کل آثار او می‌توان به لیست کتاب‌های یوستین گردر در ادامه اشاره داشت:

• کتاب قصر قورباغه‌ها
• کتاب راز فال ورق
• کتاب راز تولد
• کتاب دنیای سوفی
• کتاب دختر رهبر سیرک
• کتاب درون یک آیینه درون یک معما
• کتاب زندگی کوتاه است
• کتاب ‌خانه جادویی بوکنز
• کتاب سلام کسی اینجا نیست؟
• کتاب دختر پرتقالی
• کتاب شاه مات
• کتاب آنتون و جاناتان

آثار برجسته و معروف یوستین گوردر

از آثار برجسته‌ی یوستین گردر می‌توان به کتاب‌های دنیای سوفی، دختر پرتقالی، راز فال ورق و دختر رهبر سیرک اشاره کرد که در ادامه هر کدام را کمی توضیح می‌دهیم.

کتاب راز فال ورق

در داستان کتاب راز فال ورق، پسری که همراه پدرش راه درازی را در جتسجوی مادرش پیموده است در طی سفرش با ماجراهای شگفت‌انگیزی رو‌به‌رو شده و متوجه رازهایی می‌شود که به نوعی به تمامی انسان‌ها ارتباط پیدا می‌کنند. کسانی که این کتاب و کتاب دنیای سوفی را مطالعه کنند متوجه می‌شوند که این دو داستان تا حد زیادی به یکدیگر شباهت دارند. اما کتاب راز فال ورق بسیار روان‌تر از دنیای سوفی و فانتزی‌تر از آن است. در هر دو کتاب به مضامین فلسفی با لحنی ساده و روان پرداخته شده است.

کتاب دنیای سوفی

شخصیت اصلی کتاب دنیای سوفی، دختر چهارده‌ساله مدرسه‌ای است که روزی یک یادداشت بدون امضا دریافت می‌کند که حاوی دو سوال است: «شما کی هستید؟» و «جهان از کجا آمده است؟» این امر او و خواننده را به سمت بررسی تاریخ فلسفه غرب سوق می‌دهد. از دوران پیش از «سقراط» گرفته تا «هگل» و «ژان پل سارتر». در واقع این کتاب «سوفی آموندسن»، نوجوانی نروژی را دنبال می کند که توسط «آلبرتو ناکس»، فیلسوف میانسال با تاریخ فلسفه آشنا می‌شود.

کتاب دختر رهبر سیرک

در کتاب دختر رهبر سیرک، گردر در درون داستان داستانی دیگر را می‌سازد. داستان از زبان پسری نروژی به نام «پیتر» روایت می‌شود که زندگی خود را از کودکی بازگو می‌کند. پیتر با یک مادر تنها بزرگ شده و دوستان کمی دارد و دارای ذهنی است که مدام به خیال‌پردازی می‌پردازد. پیتر ایده‌ها، داستان ها و طرح‌های خود را به نویسندگان ناامید می‌فروشد و به زودی کارش گسترش پیدا می‌کند و در ادامه با زنی آشنا می‌شود که عاشق او شده ولی این عشق چندان ماندگار نیست.

کتاب دختر پرتقالی

کتاب دختر نارنجی یا همان کتاب دختر پرتقالی درباره کودکی است که پدر خود را در چهارسالگی از دست می‌دهد. یازده سال پس از این اتفاق مادربزرگش نامه‌هایی از طرف پدرش تحت عنوان دختر پرتقالی خطاب به او پیدا می‌کند. او به زودی متوجه می‌شود که دختر پرتقالی به ماجرایی در گذشته پدرش باز می‌گردد. پدرش این نامه را با این جمله به پایان می‌رساند: اگر قبل از تولد به شما این حق انتخاب داده می‌شد که زندگی کنید و بسیار خوشبخت باشید اما جوان بمیرید یا اصلاً زندگی نکنید چه می‌کردید؟!

بهترین کتاب یوستین گردر

رمان دنیای سوفی که درباره تاریخ فلسفه است به شصت زبان دنیا ترجمه شده و بیشتر از چهل میلیون نسخه از آن به چاپ رسیده است و بهترین کتاب یوستین گردر محسوب می‌شود. این کتاب به مدت سه سال پرفروش ترین کتاب نروژ باقی ماند و وقتی در سال 1993 در آلمان منتشر شد، به بالای لیست پرفروش ترین «مجله اشپیگل» صعود کرد و بیشتر سال را در آنجا ماند. متعاقباً در سراسر اروپا ، آسیا و قاره آمریکا منتشر شد. این داستان یکی از موفق‌ترین رمان‌های نروژی از نظر تجاری در خارج از نروژ است و با اقتباس از آن فیلم و یک بازی رایانه‌ای ساخته شده است.

صحبت‌های یوستین گوردر درباره کتاب دنیای سوفی

یکی از سؤالاتی که از گردر در جشنواره‌های ادبی سراسر جهان پرسیده می‌شود این است که چرا سوفی دختر است؟ به گفته‌ی گردر تا آن‌جا که او می‌داند فقط دو جنس وجود دارد پس چرا که نه؟ فلسفه میل به خرد است و خرد مفهومی زنانه است. زنان و دختران سعی می‌کنند درک کنند در حالی که مردان و پسران می‌خواهند قابل فهم باشند. گردر معتقد است از آنجا که کنجکاوی کودکان فلسفی است، آن‌ها فیلسوفانی ذاتی هستند و همه چیز را زیر سوال می‌برند و این امر باید مورد تشویق قرار گیرد. یوستین گردر درمصاحبه‌ای گفته است:

یک سال پیش رمانی برای بزرگسالان در مورد رفتن پدر و پسری به اروپا نوشتم. آن‌ها در جستجوی مادر پسر بودند که چند سال پیش ناپدید شد. آنها به آتن رفتند و در آن‌جا پسر سیزده ساله داستان‌هایی را درباره «افلاطون» و «ارسطو» و غیره شنید. بعد از نوشتن آن کتاب تصور کردم که این پسر احتمالاً اکنون به یک کتابفروشی یا کتابخانه برود و از کتابدار کتاب فلسفه بخواهد و کتابدار باید بگوید «نه هیچ چیز برای شما نداریم. شما خیلی جوان هستید» و بعد احساس شرمندگی کردم و کمی عصبانی شدم. بنابراین تصمیم گرفتم سعی کنم کتاب فلسفی ساده برای جوانان بنویسم. من فکر می کنم بسیاری از مردم فکر می‌کنند فلسفه مهم و جالب است اما می‌ترسند که برای آن‌ها خیلی سخت باشد.

ترجمه آثار یوستین گردر به زبان فارسی

گردر در ایران طرفداران بسیاری دارد و این محبوبت سبب شده تا مترجمین زیادی با قلم توانای خود دست به ترجمه‌ی آثار این نویسنده بزرگ بزنند؛ در ادامه به برخی از این ترجمه‌های برجسته اشاره می‌کنیم:

• کتاب راز فال ورق با ترجمه‌ی «مهرداد بازیاری» که با همکاری «نشر هوپا» و «انتشارات هرمس» منتشر شده است.
• کتاب دختر پرتقالی به قلم مهرداد بازیاری در نشر هرمس به چاپ رسیده است.
• کتاب دختر پرتقالی و مرد داستان فروش که با ترجمه‌ی «مهوش خرمی‌پور» از «نشر کتابسرای تندیس» به چاپ رسیده است.
• کتاب دنیای سوفی به قلم «حسن کامشاد» در «انتشارات نیلوفر» به چاپ رسیده است.
• کتاب راز فال ورق در «نشر مرکز» به قلم «عباس مخبر» ترجمه گشته است.
• کتاب دختر رهبر سیرک به قلم «شقایق قندهاری» در «انتشارات ققنوس» منتشر شده است.
• کتاب زندگی کوتاه است با ترجمه‌ی «گلی امامی» در «نشر فرزان روز» به چاپ رسیده است.

چرا باید آثار یوستین گردر را بخوانیم؟

از نظر گردر در فلسفه چیزی دموکراتیک وجود دارد. این مسئله به همه انسان‌ها مربوط می‌شود فقط به این دلیل که سؤالاتی را مطرح می‌کنیم که مربوط به همه انسان‌ها است. مانند «زندگی خوب چیست؟» به گفته یوستین گردر:

زندگی بسیار کوتاه است. اما چرا فلسفه مهم است؟ زیرا حس کنجکاوی را تحریک می‌کند و زندگی را جذاب‌تر می‌کند. نکته دوم این است که به ما کمک می‌کند تا انتقادی بیندیشیم. من فکر می‌کنم جوامعی مانند جامعه ما به نوعی فاقد انتقاد هستند. جامعه‌ای سالم، جوانان را به پرسیدن سؤالات انتقادی ترغیب می‌کند. مهم‌ترین کلمه در زبان انگلیسی کلمه "چرا" است و شما باید جوانان را به استفاده از این کلمه تشویق کنید. اما وضعیت کلاس را تصور کنید. معلم می‌گوید اکنون ما این کار را انجام خواهیم داد سپس آن کار را خواهیم کرد و دانش آموز دست خود را بلند می‌کند و می‌گوید چرا؟ و معلم فکر خواهد کرد که دانش‌آموز خیلی بی‌ادب است.

تقویم زندگی یوستین گوردر

• 8 آگوست 1952: تولد
• 1974: ازدواج
• 1988: انتشار کتاب قصر قورباغه‌ها
• 1990: انتشار کتاب راز فال ورق
• 1991: انتشار کتاب دنیای سوفی
• 1992: انتشار کتاب راز تولد
• 1993: انتشار کتاب درون یک آیینه درون یک معما
• 1993: انتشار کتاب کتابخانه جادویی بیبی بوکنز
• 1996: انتشار کتاب زندگی کوتاه است
• 1998: انتشار کتاب سلام کسی اینجا نیست
• 2001: انتشار کتاب دختر مدیر سیرک
• 2003: انتشار کتاب دختر پرتقالی
• 2003: انتشار کتاب شاه مات
• 2014: انتشار کتاب انتون و جاناتان

خرید آثار یوستین گردر از کتابانه

در این مطالب با بیوگرافی یوستین گردر و آثار مهم او آشنا شدیم. با توجه به نوع تفکر و میزان محبوبیت کتاب‌های او بیشتر خوانندگان به مطالعه آثار او ترغیب می‌شوند. برای خرید و مطالعه کتاب‌های یوستین گردر می‌توانید از طریق فروشگاه کتابانه اقدام کنید. به این ترتیب بدون نیاز به مراجعه حضوری یا طی کردن هیچ مسیری کافی است رمان خارجی یا ایرانی محبوب خود را اینترنتی سفارش دهید و آن را در درب منزل خود تحویل بگیرید و از خواندن آن لذت ببرید.