کتاب حسابداری مالی 2 - شباهنگ (نشریه 81 سازمان حسابرسی)

کتاب حسابداری مالی جلد دوم، به قلم رضا شباهنگ در انتشارات سازمان حسابرسی به چاپ رسیده است.

تألیف دو مجلد کتاب حسابداری مالی به منظور دستیابی به دو هدف اساسی انجام شده است. هدف اول، ارائه ی تصویری کلی از حسابداری مالی و گردآوی مطالب مربوط به آن در مأخذی واحد است تا حسابداران ناچار نباشند برای حل مشکلات روزمره الزاماً به مآخذ مختلف مراجعه کنند. از این رو، در تدوین مطالب کوشش شده است، مسئولیت های دوگانه حسابداری مالی یعنی 1. ثبت مبادلات و گزارش نتایج تصمیم گیری های مدیریتی و 2. ارائه ی اطلاعات به مدیریت و گروه های ذینفع درامور واحد تجاری، بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری مورد تأکید قرار گیرد. هدف دوم، تهیه ی مأخذی برای تدریس حسابداری مالی در مقاطع مختلف تحصیلی برای دانشجویان رشته حسابداری و هم چنین دانشجویان رشته های علمی دیگر مانند مدیریت بازرگانی و اقتصاد می باشد. با توجه به این هدف، کوشش شده است که از یک سو تلفیق مباحث نظری و مطالب عملی، توازنی معقول پیدا کند که هم جنبه کاربردی آن محفوظ بماند و هم زیربنای مطالعات بعدی فراهم آید و از سوی دیگر از لحاظ آموزشی برای تدریس قابل استفاده گردد. به این منظور در آخر هر فصل، سؤالات و تمرینات و هم چنین در آخر کتاب، اصطلاحات به کار برده شده با برابرهای آن ها همراه با فهرست منابع و مآخذ برای کسانی که مایل به مطالعات بیشتر هستند اضافه شده است. مجلد دوم مجموعه "حسابداری مالی" یعنی کتاب حاضر، از دو بخش سوم و چهارم تشکیل گردیده است؛ در بخش سوم تأمین مالی واحدهای تجاری از طریق استقراض یا جذب سرمایه و هم چنین سرمایه گذاری های بلند مدت و ترکیب واحدهای تجاری (صورت های مالی تلفیقی) تشریح شده است. در بخش چهارم، صورت های مالی تکمیلی و تجزیه و تحلیل های ضروری از لحاظ ارزیابی وضعیت مالی و نتایج عملیات واحدهای تجاری مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب "حسابداری مالی (جلد دوم)"، در نه فصل تدوین شده که در ادامه پس از بیان عناوین اصلی، برای آشنایی مخاطبان به شرحی مختصر از فصول آن می پردازیم.

10. تأمین مالی از طریق استقراض – اوراق قرضه پرداختنی 11. حقوق صاحبان سرمایه 12. سایر نکات مهم درباره سرمایه شرکت های سهامی 13. سرمایه گذاری های بلند مدت توسط واحدهای تجاری 14. ترکیب واحدهای تجاری – صورت های مالی تلفیقی 15. صورت تغییرات در وضعیت مالی 16. جنبه های فنی صورت تغییرات در وضعیت مالی 17. تجزیه و تحلیل صورت های مالی 18. حسابداری آثار تورم .

فصل دهم: تأمین مالی از طریق استقراض – اوراق قرضه پرداختنی

هنگامی که یک واحد تجاری نیازمند وام است، ممکن است با مراجعه به بانک و در مقابل واگذاری اسناد پرداختنی یا وثیقه گذاردن دارائی های خود، وام مورد نیاز را اخذ نماید. هر چند اگر مبلغ مورد نیاز واحد تجاری عمده باشد، مدیریت ممکن است تأمین آن را از طریق استقراض از سرمایه گذاران جامعه ترجیح دهد. در این صورت، تأمین مبلغ مورد نیاز ممکن است از طریق صدور و انتشار اوراق قرضه انجام گیرد. استقراض مبالغ عمده ممکن است "اهرم مالی" و مزایای مربوط به آن را نیز برای واحد تجاری ایجاد کند. به عبارت ساده، "اهرم مالی" و مزایای مربوط به آن را نیز برای واحد تجاری ایجاد کند. به عبارت ساده "اهرم مالی" در صورتی ایجاد می شود که مبالغ وام، در پروژه هایی سرمایه گذاری گردد که بازده ای بیش از مبالغ بهره پرداختی به وام دهندگان را تأمین کند، این استراتژی مدیریت معمولاً بازده سرمایه گذاری صاحبان سهام را افزایش می دهد.

فصل یازدهم: حقوق صاحبان سرمایه

حسابداری سرمایه صاحب واحد تجاری انفرادی یا شرکای شرکت های غیر سهامی، در مقایسه با حسابداری حقوق صاحبان سهام در شرکت های سهامی نسبتاً ساده است. تأسیس واحدهای تجاری انفرادی فرایند ساده ای دارد و صاحب آن انعطاف لازم را در تصمیم گیری و انتخاب نحوه حسابداری سرمایه دارد. در صورتی که در یک واحد تجاری بیش از یک مالک موجود باشد، وضعیت پیچیده تر خواهد شد زیرا دو نفر یا بیشتر از شرکاء باید درباره عملیات شرکت توافق کنند.

فصل دوازدهم: سایر نکات مهم درباره سرمایه شرکت های سهامی

اگر شرکت های سهامی، اوراق قرضه یا سهام ممتاز قابل تبدیل انتشار دهند، لازم است که تبدیل احتمالی این اوراق بهادار به سهام عادی مد نظر قرار گیرد. برای دستیابی به سهام عادی لازم برای تبدیل اوراق بهادار قابل تبدیل در برخی از کشورها، شرکت های سهامی نسبت به بازخرید سهام خود (سهام خزانه) در بورس اقدام می کنند.

فصل سیزدهم: سرمایه گذاری های بلند مدت توسط واحدهای تجاری

واحدهای تجاری معمولاً اوراق قرضه را به منظور تحصیل درآمد بهره خریداری می کنند، اما تحصیل این درآمد در کلیه موارد هدف اصلی نیست. مثلاً یک شرکت سهامی ممکن است اوراق قرضه منتشر شده توسط یکی از فروشندگان مواد اولیه مورد نیاز خود را خریداری کند تا از تأمین مالی شرکت مزبور و جریان منظم مواد اولیه مورد نیاز خود، اطمینان حاصل نماید. در مورد دیگر، وجوهی که برای عملیات جاری واحد تجاری مورد نیاز نیست ممکن است در اوراق قرضه سرمایه گذاری شود تا در آینده، برای طرح های توسعه و امثالهم مورد استفاده قرار گیرد.

فصل چهاردهم: ترکیب واحدهای تجاری – صورت های مالی تلفیقی

درک اصول اساسی تهیه صورت های مالی تلفیقی از این لحاظ اهمیت دارد که صورت های مالیِ اغلب شرکت های بزرگ تولیدی – تجاری تلفیقی است، اگرچه حسابداری عملیات تلفیقی می تواند تا حدودی پیچیده باشد اما به خاطر سهولت کار، ابتدا اصول زیر بنائی صورت های مالی تلفیقی به روشی ساده تشریح می گردد تا درک مفاهیم کلی و سایر جوانب تلفیق تسهیل شود.

فصل پانزدهم: صورت تغییرات در وضعیت مالی

صورت تغییرات در وضعیت مالی، منابع تحصیل وجه و موارد مصرف آن را طی یک دوره مالی گزارش می کند. به علاوه، در این صورت مالی بیان می شود که چرا میزان وجوه موجود در آخر دوره مالی با میزان وجوه موجود در اول دوره مالی تفاوت دارد. منظور اصلی این فصل نیز تشریح ماهیت صورت تغییرات در وضعیت مالی و نوع اطلاعاتی است که در آن منظور و گزارش می شود.

فصل شانزدهم: جنبه های فنی صورت تغییرات در وضعیت مالی

صورت تغییرات در وضعیت مالی با استفاده از اطلاعات منعکس در ترازنامه های مقایسه ای، صورت حساب سود و زیان و سایر ارقام مالی تهیه می گردد. اما اطلاعات منعکس در این صورت های مالی باید به اطلاعات مربوط به جریان ورود وجه به واحد تجاری و جریان خروج وجه از آن تبدیل شود. دو تکنیک متداول برای انجام این کار "روش حساب های T" و "روش کاربرگ" است. روش حساب های ، نوعاً آسان ترین و سریع ترین شیوه برای تهیه صورت تغییرات در وضعیت مالی است که در این فصل تشریح می گردد. ضمناً روش کاربرگ نیز در ضمیممه ی این فصل ارائه خواهد شد.

فصل هفدهم: تجزیه و تحلیل صورت های مالی

مجموع صورت های مالی سالانه که توسط واحدهای تجاری ارائه می شود حاکی از وقوع هزاران مبادله و رویداد با گزارش میلیون ها ریال پول است. سوابق و جزئیات این مبادلات و رویدادها در دفاتر روزنامه، به تفصیل ثبت شده است اما درصورت های مالی اساسی عصاره این رویدادها گزارش می شود. ترازنامه، وضعیت مالی واحد تجاری را در یک تاریخ معین ارائه می کند.

فصل هجدهم: حسابداری آثار تورم

یکی از موضوعات بحث برانگیز که طی سالیان متمادی، به ویژه در سال های اخیر توجه حسابداران را در کشورهای مختلف به خود جلب کرده است، اثر تورم بر صورت های مالی می باشد. این فصل به موضوع حسابداری تغییر سطح قیمت ها و آثار تغییر سطح قیمت ها بر صورت های مالی اختصاص یافته است.

فهرست

بخش سوم سرمایه گذاری توسط اعتبار دهندگان، صاحبان سرمایه و سایر واحدهای تجاری فصل دهم: تأمین مالی از طریق استقراض – اوراق قرضه پرداختنی ماهیت اوراق قرضه پرداختنی شرایط اوراق قرضه انواع اوراق قرضه ارزش اوراق قرضه رده بندی اوراق قرضه کسر و صرف اوراق قرضه پرداختنی ارزشیابی اوراق قرضه با کسر ارزشیابی اوراق قرضه با صرف حسابداری اوراق قرضه پرداختنی انتشار اوراق قرضه با کسر انتشار اوراق قرضه با صرف بازپرداخت اوراق قرضه در سررسید بازخرید اوراق قرضه در قبل از سررسید خلاصه فصل دهم سؤالات فصل دهم تمرینات فصل دهم فصل یازدهم: حقوق صاحبان سرمایه واحدهای تجاری انفرادی سرمایه گذاری صاحب واحد تجاری برداشت های صاحب واحد تجاری شرکت های غیر سهامی حقوق صاحبان سهام در شرکت های سهامی خلاصه فصل یازدهم سؤالات فصل یازدهم تمرینات فصل یازدهم فصل دوازدهم: سایر نکات مهم درباره سرمایه شرکت های سهامی اوراق بهادار قابل تمدید سهام خزانه محدودیت ها و سود انباشته ارزش دفتری سهام سود هر سهم ساختار ساده سرمایه ساختار پیچیده سرمایه مثال تشریحی برای محاسبه سود هر سهم خلاصه فصل دوازدهم سؤالات فصل دوازدهم تمرینات فصل دوازدهم فصل سیزدهم: سرمایه گذاری های بلند مدت توسط واحدهای تجاری سرمایه گذاری بلند مدت در اوراق قرضه سرمایه گذاری بلند مدت در سهام سایر سرمایه گذاری های بلند مدت بیمه نامه عمر سپرده های بلند مدت خلاصه فصل سیزدهم سؤالات فصل سیزدهم تمرینات فصل سیزدهم فصل چهاردهم: ترکیب واحدهای تجاری – صورت های مالی تلفیقی ارتباط شرکت اصلی با شرکت فرعی گزارش تلفیق روش های حسابداری تلفیق حسابداری تلفیق شرکت های فرعی با تملک 100% حسابداری تلفیق شرکت های فرعی با تملک کمتر از 100% خلاصه فصل چهاردهم سؤالات فصل چهاردهم تمرینات فصل چهاردهم بخش چهارم ارزیابی وضعیت مالی و نتایج عملیات – صورت های مالی تکمیلی فصل پانزدهم: صورت تغییرات در وضعیت مالی ماهیت تغییرات در وضعیت مالی ارائه یک مثال ساده سایر مفاهیم مرتبط با گردش وجوه موارد استفاده صورت گردش وجوه (سرمایه در گردش) موارد استفاده از صورت گردش وجه نقد خلاصه فصل پانزدهم سؤالات فصل پانزدهم تمرینات فصل پانزدهم فصل شانزدهم: جنبه های فنی صورت تغییرات در وضعیت مالی ماهیت تغییرات ترازنامه تعبیر وجوه به مفهوم سرمایه در گردش تعبیر وجوه به مفهوم وجه نقد خلاصه فصل شانزدهم سؤالات فصل شانزدهم تمرینات فصل شانزدهم ضمیمه ی فصل شانزدهم: استفاده از کاربرگ برای تهیه صورت تغییرات در وضعیت مالی تعبیر وجوه به عنوان سرمایه در گردش تعبیر وجوه به عنوان وجه نقد سؤالات فصل شانزدهم تمرینات فصل شانزدهم  فصل هفدهم: تجزیه و تحلیل صورت های مالی تجزیه و تحلیل افقی تجزیه و تحلیل عمودی تجزیه و تحلیل نسبت های مالی تفسیر و استفاده از نسبت های مالی خلاصه فصل هفدهم سؤالات فصل هفدهم تمرینات فصل هفدهم  فصل هجدهم: حسابداری آثار تورم حسابداری آثار تورم حسابداری مبتنی بر واحد پول ثابت حسابداری مبتنی بر ارزش های جاری مزایا و معایب تعدیل بر مبنای تغییر سطح قیمت ها استفاده از شاخص های قیمت استفاده از ارزش های جاری خلاصه فصل هجدهم ضمیمه ی فصل هجدهم: مثال تشریحی راجع به تعدیل و ارائه مجدد صورت های مالی بر حسب واحد پول ثابت سؤالات فصل هجدهم تمرینات فصل هجدهم واژه نامه ی فارسی به انگلیسی واژه نامه ی انگلیسی به فارسی فهرست منابع و مآخذ فهرست موضوعی  

• ترجمه و تالیف: دکتر رضا شباهنگ
• انتشارات: سازمان حسابرسی