کتاب اصول حسابداری 2 | سازمان حسابرسی 86

درباره‌ی کتاب اصول حسابداری 2 (نشریه 86 سازمان حسابرسی)

اصول حسابداری پذیرفته همگانی، ضوابط و قواعد کلی است که مورد قبول گروه بیشتری از اهل فن می باشد و عملا سرمشق و راهنمای آنان قرار می گیرد که بدون پیروی از آنان عملیات حسابداری و نتایج حاصله از آن برای اشخاص ذی علاقه دارای مفهوم مشترک نخواهد بود.

چنانچه هر حال حسابدار براساس ذوق و سلیقه شخصی خود مبادرت به انجام عملیات حسابداری، نگاهداری حساب ها و تنظیم صورت حساب کند، حاصل کار او برای دیگران فایده کافی نخواهد داشت و مقایسه نتایج فعالیت های مالی یک موسسه در ادوار مالی مختلف و صورت حساب های موسسات مشابه با یکدیگر امکان نخواهد یافت.

کتاب " اصول حسابداری  جلد دوم" از مجموعه دو جلدی ( اصول حسابداری 1 و 2 ) است و در ادامه ی فصل های جلد نخست آن نگاشته شده است و شامل پنج فصل است که عبارتند از :

1- سیستم های حسابداری : " سیستم " در معنای عام، به مجموعه عوامل وابسته ای گفته می شود که نظام ارتباطی مشخصی دارند، به ویژه زمانی که عوامل متعدد و روابط پیچیده باشد. هر سیستمی که اطلاعات مورد نیاز را فراهم و پردازش کند یک سیستم اطلاعاتی است و سازمان، فرم ها، روش ها، وسایل و موارد دیگر را شامل می گردد.

یک سیستمی که اطلاعات مالی مورد نیاز را آماده و فراهم می کند، سیستم حسابداری نامیده می شود که در معنای خاص، عبارت است از مجموعه ای شامل : سازمان، انواع فرم ها، دفاتر و مدارک، وسایل پردازش اطلاعات و همچنین اصول، روش ها، دستورالعمل ها و شیوه هایی که در طبقه بندی حساب ها، انجام و ثبت معاملات و عملیات مالی، کنترل دارایی ها، بدهی ها، حق مالی صاحبان سرمایه، درآمدها، هزینه ها و تهیه گزارش های مالی یک موسسه به کار می رود...

2- حسابداری خرید و فروش کالا در موسسات بازرگانی : پیش از تشریح جزئیات عملیات حسابداری این موسسات جا دارد که توضیح مختصری درباره موقعیت آنها در بین موسسات انتفاعی داده شود و سپس درباره عملیات خرید و فروش کالا مطالب کلی عنوان گردد. موسساتی هستند که به خرید و فروش انواع مواد خام، محصولات کشاورزی و کالاهای ساخته شده اشتغال دارند، مانند : تجارتخانه ها، کسبه، فروشگاه ها، موسسات و شرکت های تجارتی.

فعالیت اصلی آن ها خرید انواع فرآورده ها و کالاها از تولید کنندگان و عرضه آن به خریداران است و معمولا این گونه موسسات در شکل و محتوای کالاهایی که خریداری و به فروش می رسانند ( بغیر از بسته بندی و نظایر آن ) تغییری نمی دهند، بلکه کالاها را خریداری، حمل، انبار و در محل و موقع مناسب به مشتریان عرضه می کنند. موسسات بازرگانی از لحاظ ارتباط با انواع مشتریان و چگونگی عملیان فروش به دو دسته عمده و خرده فروشان طبقه بندی می شوند...

3- سیستم کنترل داخلی : مجموعه روش ها و تدابیری است که برای اداره امور و هدایت عملیات یک موسسه با چند هدف اتخاذ می شود؛ افزایش کارائی عملیات و ارزیابی عملکرد کلیه قسمت های یک موسسه، مراعات خط مشی ها، دستورالعمل ها و تصمیمات مدیریت در عمل، محافظت از دارایی ها و جلوگیری از تقلب، سواستفاده، استفاده نادرست و اتلاف منابع اقتصادی متعلق به یک موسسه و حصول اطمینان از صحت و قابلیت اعتماد اسناد و مدارک مالی روش ها و تدابیر یا به عبارت دیگر، کنترل هایی که در یک سیستم کنترل داخلی وجود دارد را می توان به دو دسته تقسیم کرد : کنترل های اداری، روش ها و تدابیری است که به منظور افزایش کارآیی عملیات و مراعات خط مشی های مدیریت در عمل اتخاذ می شود و مجموعه این گونه کنترل ها را کنترل های داخلی اداری نیز می گویند. کنترل های مالی، روش ها و تدابیری که به منظور حصول اطمینان از محافظت دارایی ها، صحت و قابلیت اعتماد اسناد و مدارک مالی به کار گرفته می شود...

4- دفاتر روزنامه اختصاصی : در موسسات متوسط و بزرگ بازرگانی و خدماتی که همه روز معاملات و عملیات متعدد ولی کم تنوعی را انجام می دهند، می توان از انواع دفاتر روزنامه اختصاصی استفاده کرد و دفتری است که در آن نوع خاصی از معاملات و عملیات مالی ثبت اولیه می شود. با استفاده از دفاتر روزنامه اختصاصی، وظایف دفترداری بین چند نفر تقسیم و بدین ترتیب، ثبت اولیه معاملات تسریع می شود، ثبت معاملات مشابه به افرادی حصول می گردد که برای تحریر آن نوع معاملات تعلیم دیده اند.

مسئولیت های مربوط به دفترداری، جنبه های مختلف معاملات و عملیات مالی تفکیک و بدین ترتیب سیستم کنترل داخلی تقویت می شود و شمار نقل اقلام از دفتر روزنامه به دفتر کل تقلیل می یابد و متصدیان دفترداری یک موسسه با سهولت بیشتری می توانند دفاتر کل و معین را در اختیار بگیرند و بنویسند. وظایف و مسئولیت های مختلفی معمولا با کاربرد انواع دفاتر روزنامه اختصاصی مختلفی محول می شود که عبارتند از : ثبت فروش ها و خریدهای نسیه کالا، دریافت های نقدی و پرداخت های نقدی...

5- دفتر روزنامه چند ستونی و دفاتر ترکیبی : استفاده از هر یک از انواع دفاتر روزنامه چند ستونی یا ترکیبی، بستگی به نیازهای اطلاعاتی و مقتضیات کار هر موسسه دارد. این گونه دفاتر را می توان در اشکال مختلفی ستون بندی کرد اما همواره باید توجه شود که هدف اصلی از کاربرد آن ها، تسهیل ثبت اولیه و تسریع در نقل معاملات به حساب های دفتر کل است و این دفاتر محدودیت هایی از لحاظ عدم امکان تقسیم کار و در نتیجه، تضعیف سیستم کنترل داخلی دارد.

بنابراین استفاده نابجا از این گونه دفاتر، به خصوص در موارد عدم آشنایی کامل با نحوه تحریر آن ها نه تنها گره گشا نیست بلکه مشکلاتی را هم پدید می آورد. یکی از راه های ساده که می تواند زمان و هزینه دفترداری را در موسسات کوچک کاهش دهد به کار گرفتن دفتر روزنامه چند ستونی است و در یک تعریف کلی، یک دفتر روزنامه عمومی است که کلیه معاملات و عملیات مالی یک موسسه در آن ثبت اولیه می شود... در پایان هر فصل خلاصه مطالب، مفاهیم مدیریت، پرسش ها و تمرین های آن ارائه شده است. کتاب " اصول حسابداری جلد دوم " از سری کتاب های دانشگاهی ویژه رشته حسابداری است.

 

بخشی از کتاب اصول حسابداری 2 (نشریه 86 سازمان حسابرسی)

تعریف کنترل داخلی:

کنترل داخلی یا سیستم کنترل داخلی، مجموعه روش ها و تدابیری است که برای اداره امور و هدایت عملیات یک موسسه با هدفهای زیر اتخاذ می شود:

الف: افزایش کارایی عملیات و ارزیابی عملکرد کلیه قسمتهای یک موسسه

ب: مراعات خط مشی ها، دستور العملها و تصمیمات مدیریت در عمل

ج: محافظت از دارایی ها و جلوگیری از تقلب، سو استفاده، استفاده نادرست و اتلاف منابع اقتصادی متعلق به یک موسسه

د: حصول اطمینان از صحت و قابلیت اعتماد اسناد و مدارک مالی

روش ها و تدابیر یا به عبارت دیگر کنترل هایی که در یک سیستم کنترل داخلی وجود دارد را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

کنترل های اداری: روش ها و تدابیری است که به منظور افزایش کارایی عملیات و مراعات خط مشی های مدیریت در عمل اتخاذ  می شود. مجموع این گونه کنترل ها را کنترل های داخلی اداری نیز می گویند.

کنترل های مالی: روشها و تدابیری است که به منظور حصول اطمینان از محافظت دارایی ها و صحت و قابلیت اعتماد اسناد و مدارک مالی به کار گرفته می شود. مجموع این گونه کنترلها را کنترل های داخلی مالی نیز می گویند.

کتاب اصول حسابداری (جلد 2) تالیف مصطفی علی مدد و نظام الدین ملک آرائی توسط نشریه سازمان حسابرسی به چاپ رسیده است.

فهرست

فصل هشتم: سیستم های حسابداری تعریف سیستم پردازش اطلاعات ..... انواع سیستم های حسابداری ..... اجزای سیستم ..... ویژگی های کلی یک سیستم حسابداری ..... مراحل طرح و تدوین سیستم های حسابداری ..... نمایش تصویری سیستم حسابداری ..... عوامل مشترک سیستم های حسابداری ..... فصل نهم: حسابداری خرید و فروش کالا طبقه بندی موسسات انتفاعی ..... خرید و فروش کالا ..... تعریف خرید و فروش کالا شرایط صحت معامله ..... آثار معامله روش های فروش کالا صورتحساب یا فاکتور فروش ..... برگرداندن کالا و فسخ معامله حمل و تحویل کالا ..... تخفیفات ..... حسابداری موسسات بازرگانی ..... تکمیل جرخه حسابداری در موسسات بازرگانی ..... طبقه بندی حساب ها در صورت های مالی موسسات بازرگانی ..... خلاصه فصل نهم مفاهیم مدیریت پرسشهای فصل نهم تمرینهای فصل نهم مسائل فصل نهم فصل دهم: سیستم کنترل داخلی تعریف کنترل داخلی ..... نمونه هایی از روشهای کنترل داخلی ویژگی های کلی یک سیستم کنترل داخلی ..... روش های خاص کنترل داخلی ..... تضمین گرفتن از جمعداران ..... محدودیتها و هزینه سیستم کنترل داخلی کنترل داخلی در موسسات کوچک ..... سفارش کالا ..... دریافت کالا حسابداری خرید کالا ..... انبارداری کالا نمایش تصویری سیستم خرید کالا ..... سیستم و کنترل های داخلی فروش کالا ..... خلاصه فصل دهم مفاهیم مدیریت پرسش های فصل دهم تمرین های فصل دهم مسائل فصل دهم فصل یازدهم: دفاتر روزنامه اختصاصی کاربرد دفاتر روزنامه اختصاصی ..... دفتر روزنامه فروش دفتر روزنامه دریافتهای نقدی دفتر روزنامه خرید دفتر روزنامه پرداختهای نقدی دفتر روزنامه عمومی ..... حسابهای دفتر کل دفتر معین بدهکاران دفتر معین بستانکاران آزمون توازن دفاتر کل و معین ..... انواع دیگر دفاتر روزنامه اختصاصی ..... مزایای استفاده از دفاتر روزنامه اختصاصی نمایش تصویری سیستم حسابداری ..... خلاصه فصل یازدهم مفاهیم مدیریت پرسش های فصل یازدهم تمرین های فصل یازدهم مسائل فصل یازدهم فصل دوازدهم: دفاتر روزنامه چند ستونی و دفاتر ترکیبی دفتر روزنامه چند ستونی دفتر روزنامه نقدی ..... دفتر روزنامه ترکیبی ..... روش ثبت مستقیم ..... روش های دیگر بالا بردن کارایی سیستم دفترداری خلاصه فصل دوازدهم مفاهیم مدیریت پرسشهای فصل دوازدهم تمرینهای فصل دوازدهم مسائل فصل دوازدهم پروژه حسابداری اصیطلاحات واژه نامه فهرست موضوعی

• نویسندگان: مصطفی علی مدد - نظام الدین ملک آرایی
• انتشارات: سازمان حسابرسی