کتاب ارزیابی ریسک حریق | علیرضا کوهپایی

درباره‌ی کتاب ارزیابی ریسک حریق

همه روزه در بخش های مختلفی ازکره ی زمین آتش سوزی های متعددی رخ می دهد که ممکن است بر اثر عوامل طبیعی و خارج از کنترل و اراده ی آدمی و یا ناشی از سهل انگاری های او باشد. با گذشت زمان و پیشرفت علم، تکنولوژی و صنایع، وقوع آتش سوزی به نسبت گذشته بسیار رایج تر شده و خسارت های مالی و جانی وسیعی را بر انسان ها و محیط زیست وارد می کند، از این روی رعایت و حفظ نکات ایمنی برای به حداقل رساندن این گونه ازخسارت ها در کانون توجه قرار گرفته و به یک علم تبدیل شده است. کتاب "ارزیابی ریسک حریق" نیز در همین راستا می باشد و هدف اصلی آن ارائه ی روش های نوین ایمنی برای پیشگیری قبل از وقوع می باشد. به طور کلی مدیریت ریسک حریق به فرایندی نظام مند جهت شناسایی پتانسیل های وقوع حریق و هم چنین تخمین پیامدهای جانی، مالی و زیست محیطی آن به منظور تدوین اولویت های عملیاتی کاهش ریسک حریق می گویند.

در مجموعه ی حاضر، ابتدا به شرح مفاهیم کلی ارزیابی و مدیریت ریسک پرداخته شده، سپس مراحل پیاده سازی یک برنامه ی جامع ارزیابی ریسک به طور کامل برای مخاطب توصیف می شود که شامل هفت فصل با 1.عناوین کلیات 2. ارزیابی و مدیریت ریسک 3. روش های شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر4. محاسبه ی ریسک حریق 5.ارزیابی اثرات زیست محیطی حریق 6. ارزیابی ریسک حریق 7. گواهینامه ی حریق  می باشد؛ در ادامه به شرح مختصری از آن ها می پردازیم.

فصل اول: کلیات

همان طور که از عنوان فصل مشخص است، در رابطه با کلیات مسائل مربوط به حریق شامل علل وقوع، تئوری حریق، احتراق، رشد حریق، انتقال حرارت، طبقه بندی آن، سیستم های اعلام حریق و اطفاء حریق خودکار و ... اطلاعات مفید و مفصلی را ارائه می کند.

فصل دوم: ارزیابی و مدیریت ریسک

در این فصل نیز ابتدا به تعریف و معرفی مفاهیم اولیه ی مورد استفاده در مبحث ارزیابی و مدیریت ریسک پرداخته شده و سپس هر یک از مسائل مربوط به تحلیل، ارزشیابی، ارزیابی و کنترل ریسک و هم چنین پایش ریسک و ریسک پسماند به شیوه ای روان و گیرا برای خواننده شرح داده شده است.

فصل سوم: روش های شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر

شناسایی خطر، تکنیکی برای شناسایی خطرات عمده ای است که در یک فعالیت خاص وجود دارد و شامل مراحل فنی مختلفی می باشد که مولف به هر یک از آن ها اشاره کرده و توضیحات مفصلی را در ارتباط با نحوه ی شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر ارائه می دهد.

فصل چهارم: محاسبه ی ریسک حریق

پس از انجام شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر باید میزان ریسک هر یک از فعالیت ها محاسبه شود؛ برای این کار، دو رویکرد کیفی و کمی معرفی شده است که در رویکرد کیفی برای بیان مقادیر از عبارات کیفی و در رویکرد کمی از مقادیر واقعی عددی و یا شاخص های عددی استفاده می شود و هم چنین میزان ریسک حریق با بکارگیری شاخص های شدت پیامد، احتمال وقوع، تواتر و شاخص هایی حداکثر زمان محاسبه می گردد.

فصل پنجم: ارزیابی اثرات زیست محیطی حریق

از آن جا که اجرای اغلب پروژه ها و عملیات مربوط به آن ها به ویژه در صنایع شیمیایی دارای اثرات منفی بر روی محیط زیست می باشند، تمامی پروژه های عملیاتی موظف به تهیه ی گزارش میزان اثرات زیست محیطی ناشی از فعالیت خود می باشند تا بتوانند پس از ارایه ی آن به مراجع ذیربط ، مجوز مربوط به انجام پروژه ی خود را دریافت کنند؛ این قانون ابتدا توسط کشور امریکا به منظور حفاظت از محیط زیست و سلامت انسان ها و رفاه اجتماعی وضع گردید. هدف از تهیه ی این گزارش، تعیین میزان اثرات زیست محیطی فعالیت ها است تا بتوان از این طریق میزان سوء اثرهای ناشی از آن را تا حد قابل قبولی کاهش داده و هم چنین میزان تاثیر کنترل های اعمال شده در این راستا را مورد ارزیابی و تجدید نظر قرار داد. آتش سوزی یکی از عوامل مهم در آسیب رساندن به محیط زیست است، بنابراین باید در یک برنامه ی جامع ارزیابی ریسک حریق، اثرات زیست محیطی حریق به درستی مورد ارزیابی و کنترل قرار گیرد. در ادامه ی فصل نحوه ی تهیه ی اجرای ارزیابی اثرات زیست محیطی حریق به صورت مفصل شرح داده می شود.

فصل ششم: ارزیابی ریسک حریق

ارزیابی ریسک حریق به سه دلیل صورت می گیرد، اول این که کافرما از نظر اخلاقی موظف است محیطی امن و ایمن را برای کارگران فراهم کند تا بتوانند با خیالی آسوده و سرشار از اطمینان به فعالیت خود ادامه دهند. دوم این که، کارفرما با انجام این کار از وارد شدن خسارت های مالی و جانی به سرمایه  و کارکنان تا حد ممکن جلوگیری می کند و سوم، قانون در رابطه با ایمنی در محیط کار، کارفرما را به انجام این عمل، مکلف کرده است. به منظور تعیین خطرات بالقوه ی موجود در محیط کار و ریسکی که برای افراد و دارایی ها به دنبال دارد، به ارزیابی ریسک حریق می پردازیم؛ برای انجام این کار ابتدا خطرات را شناسایی کرده و ریسک آن را اندازه گیری می کنیم، سپس اقدامات لازم در جهت کاهش ریسک و خطر را تعیین می کنیم و در پایان  میزان ریسک حریق محل کار و اولویت بندی اقدامات کنترلی را ارزیابی می نماییم.

فصل هفتم: گواهینامه ی حریق

گواهینامه ی حریق برای ایجاد اطمینان از انجام گیری تمامی احتیاط ها و مراقبت های مرتبط با جلوگیری از شروع حریق و هم چنین وجود تدارکات لازم برای فرار سریع و ایمن افراد به هنگام وقوع آتش سوزی می باشد.

فهرست

دیباچه فصل اول: کلیات 1-1-مقدمه 2-1-علل عمده وقوع حریق در صنایع 3-1-تئوری حریق 1-3-1-احتراق 2-3-1-انتقال حرارت 3-3-1-رشد حریق 4-3-1-محصولات حریق 5-3-1-طبقه بندی انواع حریق از نظر روش اطفاء 6-3-1-سیستم های اعلام حریق 7-3-1-سیستم های اطفاء حریق خودکار فصل دوم: ارزیابی و مدیریت ریسک 1-2-تعاریف و مفاهیم اولیه 2-2-تحلیل ریسک 3-2-ارزشیابی ریسک 4-2-ارزیابی ریسک 5-2-کنترل ریسک 6-2-مدیریت ریسک 7-2-ریسک پسماند 8-2-پایش ریسک فصل سوم: روش های شناسایی و تجزیه و تحلیل خطر 1-3-شناسایی خطر 2-3-ممیزی ایمنی 3-3-روش MIMIX 4-3-تجزیه وتحلیل فرار/ تخلیه و نجات 5-3-تجزیه و تحلیل چه می شود- تخلیه و نجات 6-3-تجزیه و تحلیل درخت خطا 7-3-تجزیه و تحلیل حالات شکست و آثار آن 8-3-تحلیل و قابلیت اطمینان انسان 9-3-تحلیل وقایع خارجی 10-3-سایر روش های شناسایی و تجزیه و تحلیل خطرات و تخمین ریسک 11-3-ارزیابی کمی ریسک فصل چهارم: محاسبه ریسک حریق 1-4-تخمین میزان ریسک 1-1-4-رویکرد کیفی محاسبه ریسک 2-1-4-رویکرد کمی محاسبه ریسک فصل پنجم: ارزیابی اثرات زیست محیطی حریق 1-5-ارزیابی اثرات زیست محیطی حریق فصل ششم: ارزیابی ریسک حریق 1-6-ارزیابی ریسک حریق 1-1-6-دلایل اصلی اهمیت کنترل ریسک های حریق در محل کار 2-1-6-مراحل ارزیابی ریسک حریق 3-1-6-روش های تجزیه و تحلیل خطرات و ارزیابی ریسک های حریق 3-3-1-6-روش ASTM در استفاده از سناریوهای حریق برای ارزیابی ریسک حریق 4-3-1-6-مدل پنج سطحی حفاظت و ریسک 5-3-1-6- روش شاخص طبقه ای ریسک 6-3-1-6-روش الگوریتمی ارزیابی ریسک حریق 7-3-1-6-ارزیابی کیفی ریسک با استفاده از درجه بندی خطر حریق 8-3-1-6-ارزیابی ریسک حریق به وسیله دسته بندی تصرف 9-3-1-6-آنالیز خطر/حفاظ 10-3-1-6-تکنیک مطالعه خطر و قابلیت عمل 11-3-1-6-روش مهندسی ارزیابی ریسک حریق فصل هفتم: گواهینامه حریق 1-7-گواهینامه حریق پیوست شماره یک پیوست شماره دو منابع و مراجع