کتاب تاریخ ایران - حسن پیرنیا

کتاب تاریخ ایران نوشته ی حسن پیرنیا، عباس اقبال آشتیانی و پرویز بابایی در انتشارات نگاه به چاپ رسیده است.

این کتاب، تاریخ ارزشمند سرزمین باستانیِ ایران را در سه بخشِ قبل از اسلام تا انقراض ساسانیان، پس از اسلام تا انقراض قاجاریه و تاریخ ِ این سرزمینِ کهن در زمان حکومت پهلوی را روایت می کند و کامل ترین منبع برای کسانی است که تمایل دارند تاریخ مملکت ایران را بشناسند اما حوصله ی تفسیرهای طولانی را ندارند. نویسندگان این کتاب که همگی از مردان بزرگ ایران زمین بوده اند، تاریخ کشور را از روزگار قبل از اسلام تا روزهای آخر عهد قاجار، بدون غلو و زیاده گویی بازگو کرده اند و اظهار نظرهای موجود در مورد تاریخ را بدون هیچ گونه بزرگ نمایی، عیناً در این کتاب ثبت نموده اند. "میرزا حسن خان پیرنیا" معروف به مشیرالدوله از مردان خوش نامه مشروطه می باشد که هم زمان با پادشاه شدن رضا شاه پهلوی از سیاست کناره گرفت و هم چون بسیاری دیگر از افراد شایسته ی مملکت، خانه نشین شد. این خانه نشینی او سبب شد تا به این فکر بیفتد که تاریخ ایران باستان را با حقایق نهفته اش بیان کند، به همین دلیل نگارش این کتاب را آغاز کرد. "عباس اقبال آشتیانی" و "پرویز بابایی" هم که نام شان به عنوان ادیبان تاریخ ایران همواره خوش درخشیده، در کتاب حاضر با ادامه دادن مطالب "پیرنیا" تاریخ ایران را کامل نمودند.

فهرست

• تاریخ ایران قبل از اسلام (ایران قدیم) با تاریخ مختصر ایران تا انقراض ساسانیان
• مقدمه
• مختصری از تاریخ عیلام
• عیلام از زمان بسیار قدیم تا 2225 ق.م
• عیلام از 2225 الی 745 ق.م
• عیلام از 745 تا 645 ق.م
• تاریخ آریان های ایرانی
• باب اول. دوره مادی
• فصل اول. شاهان ماد
• فصل دوم. تمدن مادی
• باب دوم. دوره اول پارسی ها
• فصل اول. شاهان هخامنشی
• فصل دوم. قشون کشی اسکندر به ایران و انقراض سلسله هخامنشی
• فصل سوم. تمدن ایران در دوره هخامنشی
• باب سوم. دوره مقدونی و یونانی – اسکندر و سلوکی ها
• فصل اول. فتوحات اسکندر بعد از فوت داریوش سوم
• فصل دوم. طرز رفتار اسکندر – کارهای او
• فصل سوم. جانشینان اسکندر – سلوکی
• باب چهارم. دوره پارتی ها
• فصل اول. پارتی ها و شاهان اشکانی
• فصل دوم. اوضاع ایران در دوره پارتی ها – تمدن اشکانی
• باب پنجم. دوره دوم پارسی ها
• فصل اول. شاهان ساسانی
• نهضت عرب به طرف ایران
• فصل دوم. تمدن ایران در دوره ساسانی
• مبحث اول. طبقات، تشکیلات، مسکوکات، تجارت، روابط خارجه
• مبحث دوم. مذاهب در دوره ساسانی
• مبحث سوم اخلاق – مجازات ها
• مبحث چهارم – زبان، کتب پهلوی، ادبیات، خط، تاریخ
• مبحث پنجم. صنایع
• خاتمه
• ضمیمه
• تاریخ ایران پس از اسلام (از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه) و پهلوی
• بخش اول. از صدر اسلام تا مغول
• قسمت اول. تاریخ اسلام
• فصل اول. عربستان و قوم عرب
• فصل دوم. ظهور اسلام
• فصل سوم. خلفای راشدین
• فصل چهارم. خلفای اموی ( 41 – 132 هجرت)
• فصل پنجم. خلافت بنی عباس
• قسمت دوم. تاریخ ایران بعد از اسلام
• مقدمه
• فصل اول. طاهریان و علویان طبرستان
• فصل دوم. دیاله آل زیار
• فصل سوم. دیاله آل بویه
• فصل چهارم. صفاریان
• فصل پنجم. سامانیان
• فصل ششم. غزنویان
• فصل هفتم. سلاطین غور
• فصل هشتم. سلاطین سلجوقی
• فصل نهم. اتابکان و خوارزمشاهیان
• بخش دوم. از مغول تا انقراض قاجاریه
• قسمت اول. تاریخ ایران قبل از صفویه
• فصل اول. استیلای مغول
• فصل دوم. سیاست و آداب مغول
• فصل سوم. سلطنت جانشینان چنگیز تا ایام فرماندهی هولاکو
• فصل چهارم. لشکرکشی هولاکو به ایران و انقراض خلافت عباسی
• فصل پنجم. سلاطین مغول ایران یا ایلخانان
• فصل ششم. سلطنت ایلخانان مسلمان
• فصل هفتم. فترت بین دوره ایلخانی و دوره تیموری
• فصل هشتم. تمدن و معارف و صنایع در عصر استیلای مغول
• فصل نهم. ظهور امیر تیمور و تشکیل سلسله گورکانیان
• فصل دهم. جانشینان تیمور
• فصل یازدهم. ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو
• فصل دوازدهم. اصل و نسب و ابتدای کار صفویه
• فصل سیزدهم. سلطنت شاه عباس بزرگ
• فصل چهاردهم. سلاطین آخری صفوی
• فصل پانزدهم. سلسله افشاریه
• فصل شانزدهم. سلسله زندیه
• فصل هفدهم. سلسله قاجاریه
• فصل هجدهم. سلسله قاجاریه (بقیه)
• فصل نوزدهم. مشروعیت ایران
• فصل بیستم. دوره پهلوی
• نمایه (تاریخ ایران قبل از اسلام)

نمایه (تاریخ ایران پس از اسلام)

برشی از متن کتاب

بعد از قتل عثمان، مردم با علی بن ابیطالب داماد و پسر عم حضرت رسول به خلافت بیعت کردند و اول کسی که به او دست بیعت داد، طلحه بود  و پس از او زبیر. انتخاب علی بن ابیطالب به خلافت در قدم اول با مخالفت عده ای از مدعیان این مقام و دشمنان شخصی آن حضرت مصادف گردید. به این معنی که طرفداران عثمان چون از درستی و سخت گیری علی بن ابیطالب در رعایت عدل و پیروی سیره ی رسول آگاه بودند و می‌ دانستند که او بلادرنگ دست ایشان را از کار کوتاه و جلوی بی‌عدالتی های ایشان را خواهد گرفت، سر به مخالفت برداشتند و پیش قدم این جماعت مروان بن حکم و سایر بنی امیه بودند، مخصوصا چون علی ابن ابیطالب غالب عمال  ولات عثمان را از ولایات برداشت از آن جمله معاویه را از شام معزول کرد. او که در آنجا برای خود به ترتیب دستگاه سلطنتی مشغول بود، زیر این بار نرفت و شام مرکز اجتماع بنی امیه و سایر مخالفین و توطئه کاران بر ضد علی بن ابیطالب شد و معاویه ظاهراً به خونخواهی عثمان (که به عقیده او به دست هواخواهان علی بن ابیطالب و محمد بن ابی بکر از یاران مخصوص آن حضرت به قتل رسیده بود) و باطنا به قصد مستقل ساختن خود در شام بر خلیفه جدید قیام نمود. طلحه و زبیر با وجود قبول بیعت پس از چهار ماه چون علی از فرستادن ایشان به حکومت بصره و کوفه ابا نمود از مدینه به مکه فرار کردند و در آنجا گفتند که بیعت ما با علی ابن ابیطالب از ترس جان بود و ما او را شایسته این مقام نمی ‌دانیم. کسی که بیش از همه آتش خصومت با خلیفه جدید را دامن می ‌زد، ام المومنین عایشه بود که خلافت را برای طلحه  می خواست و او در موقعی که علی به خلافت اختیار شد به حج به مکه رفته بود. عایشه در مراجعت از حج شنیده بود عثمان به قتل رسیده. از این خبر متاثر نشد که او خود از کسانی بود که مردم را بر ضد عثمان اغوا می کرد. ولی همین که کمی بعد اطلاع یافته مقصود او به عمل نیامده، یعنی به جای طبحه علی بن ابی طالب به خلافت منصوب شده فریاد و اعثماناه  بر کشید و به مکه برگشت تا مردم را به کشیدن انتقام قتل عثمان که به عقیده او به تحریک علی بن ابیطالب صورت ‌گرفته برانگیزد. در میان اصحاب رسول الله از مهاجر و انصار نیز عده ای بیعت علی بن ابی طالب را نپذیرفتند. از آن جمله بود نعمان بن بشیر که پیراهن خون آلود عثمان را برداشته، به شام نزد معاویه گریخت و معاویه چون از قیام عایشه و نقض بیعت طلحه و زبیر  آگاه شد و علی بن ابی طالب هم با وجود مصلحت بینی بعضی از صحابه او را از حکومت شام منفصل نموده بود، بر جسارت خود بر خلاف خلیفه افزود و هر روز در مسجد شام مردم را بر دشمنی علی تحریض  می نمود و پیراهن عثمان را که بر منبر آویخته بود به ایشان نشان می داد. صفحه 348

• (قبل از اسلام - بعد از اسلام - عصر پهلوی)
• نویسندگان: حسن پیرنیا - عباس اقبال آشتیانی - پرویز بابایی
• انتشارات: نگاه