ملک الشعرای بهار کیست؟
«محمدتقی بهار» معروف به «ملک الشعرای بهار»، نویسنده فقید، شاعر، روزنامه نگار و فعال سیاسی معاصر است. وی در عمر کوتاهی که داشت به انجام کارهای بسیاری در حوزه فرهنگ و سیاست ایران مبادرت ورزید؛ بهار سراینده قصیده دماوند و ترانه مشهور مرغ سحر نیز می‌باشد. در این صفحه به شرح خلاصه زندگینامه ملک الشعرای بهار و نیز معرفی مهم ترین آثار ملک الشعرای بهار پرداخته‌ایم.
زندگینامه ملک الشعرای بهار
کتابانه پس از تحقیق در مورد ملک الشعرای بهار به نتایج زیر، درباره این ادیب ایرانی، دست یافت:
میرزا محمدتقی بهار در 18 آذر سال 1265 در شهر مشهد به دنیا آمد. وی نخستین بار، در محضر پدرش، میرزا کاظم صبوری، به آموختن ادبیات مشغول شد. پدرِ بهار، شاعر آستان قدس رضوی در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود؛ این مقام پس از وی به محمدتقی بهار رسید.
محمدتقی در کودکی فردی بااستعداد بود و در سن شش سالگی به راحتی می‌توانست از پس خواندن و نوشتن آیات قرآن برآید. پس از آموختن قرآن به یادگیری شاهنامه روی آورد و شروع به شعر گفتن کرد.
در سنین نوجوانی بهار، ناصرالدین شاه ترور شد و پس از روی کار آمدن مظفرالدین شاه، میرزا کاظم صبوری تلاش کرد تا فرزندش را از روی آوردن به شعر و شاعری بازدارد و به تجارت تشویق نماید؛ چراکه گمان می‌کرد در وضعیت آن دورانِ ایران، دیگر شعر و شاعری ارزش و جایگاهی درمیان مردم و بزرگان مملکت نخواهد داشت؛ اما این خواسته‌ی پدرِ بهار هرگز میسر نشد.
فعالیت های سیاسی ملک الشعرای بهار
پدرِ بهار، مردی آزاده بود و در سنین نوجوانی محمدتقی به مجمع آزادی خواهان پیوست و این امر آغاز مسیر آشنایی محمدتقی بهار با مشروطه خواهان بود. ملک‌الشعرای بهار در سن 20 سالگی به عضویت انجمن سعادت درآمد و شروع به انتشار اشعار سیاسی خود کرد.
وی با بزرگان ادبی زمان مشروطه دوستی و رابطه داشت که میرزاده عشقی یکی از شناخته شده‌ترین آنها بود. این دو در زمان سلطنت رضاخان پهلوی، مثنوی «جمهوری نامه» را در جهت مخالفت با شاه ایران منتشر کردند.
ملک الشعرای بهار در سال 1328، روزنامه‌ای به نام «نوبهار» را تاسیس کرد. این روزنامه به انتشار افکار و نظرات حزب دموکرات می‌پرداخت و پس از مدتی به علت اینکه مطالبی را با موضوعِ مخالفت با حضور قوای شوروی در ایران منتشر کرده بود، با دخالت کنسولگری روسیه، تعطیل شد. بهار پس از این اتفاق، روزنامه‌ی دیگری را با نام «تازه بهار» تاسیس کرد و در آن به فعالیت پرداخت اما این روزنامه نیز به امر وثوق‌الدوله، در سال 1330 تعطیل و درنهایت منجر به دستگیری و تبعید بهار [به تهران] شد.
ملک الشعرای بهار، در سمت نمایندگی مجلس
محمدتقی بهار در سال 1293 خورشیدی، به انتخاب مردم درگز، کلات و سرخس به نمایندگی مجلس شورای ملی منصوب شد، ولی عده‌ای با اعتبارنامه وی و پیوستنش به جمع نمایندگان مجلس، به شدت، مخالف بودند. اما سرانجام با رای‌گیری و کسب اکثریت آرا، اعتبارنامه وی تایید شد. وی پس از آمدن به تهران، مجددا روزنامه نوبهار را، این بار در پایتخت، منتشر کرد.
در سال 1324 با روی کار آمدن قوام السلطنه وزیر فرهنگ شد؛ ولی پس از چند ماه از سمت خود استعفا داد. دو سال بعد، به عنوان نماینده مجلس تهران در مجلس حضور یافت ولی فقط توانست حدود 3 ماه در این سمت خدمت کند و پس از گذشت این دوره به دلیل ابتلا به بیماری سل، راهی سوئیس شد؛ اما به دلیل فشارهای مالی، ناچار شد پروسه درمان را نیمه‌کاره رها کند و به ایران بازگردد. او شعر زیبای «به یاد وطن» را در سوئیس سرود.
پس از بازگشتن به وطن، شروع به تدریس در دانشگاه کرد. در سال 1329 جمعیت ایرانی هواداران صلح را به کمک چندین نفر دیگر بنیان نهاد و خود به ریاست این تشکل منصوب شد.
بهار در طی حضور خود در عرصه سیاست، نمایندگی چند شهر دیگر از جمله تبریز و بجنورد را نیز به عهده داشت.
ازدواج ملک الشعرای بهار
بهار اولین بار در مشهد ازدواج کرد و از این ازدواج صاحب یک فرزند شد؛ ولی عمر همسرش و فرزند وی بسیار کوتاه بود و پس از مدتی هردوی آنان را از دست داد. وی پس از مهاجرت به تهران با یکی از نوادگان فتحعلی شاه قاجار، به نام سودابه صفدری، آشنا شد و با او وصلت کرد. او زنی مقتدر و توانا بود و حاصل ازدواجش با ملک الشعرای بهار 6 فرزند می‌باشد.
مرگ ملک الشعرای بهار
بهار در سالهای پایانی عمرش از بیماری سل رنج می‌برد؛ وی سرانجام در اول اردیبهشت سال 1330، در خانه‌ی خود، دار فانی را وداع گفت و در باغ آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. از دختر وی، «ملک ماه بهار» نقل است که:
«پدرم در سالهای آخر عمر سخت منزوی و گوشه نشین شده بود. همیشه خسته و کوفته بود و از آن همه شور و نشاط و هیاهوی درونی خبری نبود و غالباً در بستر افتاده بود و پیوسته تب سل او را می‌سوزانید».
سبک ملک الشعرای بهار
سبک ادبی ملک الشعرای بهار ترکیبی از سبک خراسانی و عراقی با بعضی از شیوه‌های غربی است. وی درباره سبک خود می‌گوید:
«تتبعات من در سبک کلاسیک و سبک معاصر و ساده هر دو پیشرفت کرده؛ توانستیم به هر سبکی که بخواهیم شعر بگویم چه قصاید کلاسیک چه مستزادها و مسمط های ملی ساده، چه قطعات و رباعیات و مثنویات عوام پسند و چه غزلهای عاشقانه به سبک عراقی».
اشعار ملک الشعرای بهار در قالب قصیده بیشتر پیرو سبک و سیاق خراسانی‌اند و در زمینه غزل بیشتر به سبک عراقی میل می‌کنند. به نظر برخی از صاحب نظران حوزه زبان و ادبیات فارسی وی احیا کننده سنتهای شاعران کهن ایران است و در عین حال تجدد و نوگرایی را در کلمات و معانی لحاظ نموده است.
برخی دیگر نیز معتقدند که بهار سبک خاصی برای سرودن شعر ندارد و نمی‌توان اشعار او را به سیاق خاصی متصل کرد.
اشعار سیاسی ملک الشعرای بهار
اشعار سیاسی ملک الشعرای بهار در زمان خود زبانزد تمامی اهالی هنر و ادبیات بود. وی چندین با به علت فعالیت های سیاسی خود طعم تبعید و زندان را چشید ولی باز هم، تا آخر عمر، طرفدار مردم و آزادی ماند. تعدادی از اشعار سیاسی وی را با هم می‌خوانیم:
بهار این شعر را بدون نام و امضا در روزنامه خراسان به چاپ رسانید:
«با شه ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست کار ایران با خداست
مذهب شاهنشه ایران ز مذهب‌ها جداست کار ایران با خداست
...
هردم از دریای استبداد آید بر فراز موج‌های جانگداز
زین تلاطم کشتی ملت به گرداب بلاست کار ایران با خداست...»
در زمان کودتای 3 اسفند سال 1299 شمسی، بهار به علت اختلافات شدید با سید ضیاالدین به همراه ده‌ها نفر از روزنامه نگاران آن زنان به زندان افتاد؛ اما پس از آزاد شدن از بند، به انتشار دوباره روزنامه نوبهار همت گماشت و قصیده پرشور «دماوند» را در آن منتشر کرد. بخشی از این قصیده زیبا را در ادامه آورده‌ایم:
«ای دیـو سپید پای در بند ای گنبد گیتی ای دماوند
ای سیم به سر یکی کله‌خود زآهن به میان یکی کمربند
تا چشم بشر نبیندت روی بنهفته به ابر چهر دلبند
تا وارهی از دم ستوران وین مردم نحس دیومانند
با شیر سپهر بسته پیمان با اختر سعد کرده پیوند
چون گشت زمین زجور گردون سرد و سیه و خموش و آوند...»
بهار در دست نوشته های خود درباره این شعر نوشته است:: «در سال 1301 گفته شد، در این سال به تحریک بیگانگان هرج و مرج قلمی و اجتماعی و هتاکی‌ها در مطبوعات و آزار وطن‌خواهان و سستی کار دولت مرکزی بروز کرده بود. این قصیده در زیر تأثیر آن معانی در تهران گفته شده و پایتخت هدف شاعر قرار گرفته است».
مهم ترین آثار ملک الشعرای بهار
- کتاب زنده مانی
- کتاب ترجمه چند متن پهلوی
- کتاب دیوان اشعار محمدتقی بهار
- کتاب فردوسی نامه
- کتاب فارسی برای سال دوم دبیرستان
- کتاب تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران
- کتاب دستور زبان فارسی پنج استاد
- کتاب تاریخ تطور شعر فارسی
- کتاب بهار و ادب فارسی
- کتاب مجمل التواریخ والقصص
- کتاب تاریخ بلعمی - تاریخ طبری
- کتاب سبک شناسی ملک الشعرای بهار
خرید کتاب ملک الشعرای بهار از کتابانه
اگر از علاقه مندان مطالعه
کتاب شعر معاصر فارسی هستید، اشعار ملک الشعرای بهار یکی از بهترین انتخاب هاست. برای خرید آثار ملک الشعرای بهار می‌توانید عنوان کتاب مورد نظرتان را در سایت
کتابانه جستجو کرده و پس از ثبت سفارش، آن را درب محل تحویل بگیرید.
۷ روز ضمانت بازگشت وجه
ضمانت اصالت کالا
۷ روز هفته ۲۴ ساعته
امکان پرداخت در محل
امکان تحویل در محل